کمبود وزن میتواند در فردی نگرانی‌هایی درباره سلامتی ایجاد کند. در صورتی که فردی کم وزن باشد، ممکن است بدن او نتواند مواد مغذی لازم برای ساخت استخوان، پوست و موی سالم را به درستی دریافت کند. در حالی که برخی از افراد به دلایل ژنتیکی یا بیماری پزشکی قادر به افزایش وزن نیستند، اما روش‌هایی وجود دارد که پزشکان می‌توانند برای کمک به افزایش وزن آنها توصیه کنند. در این مقاله، به بررسی راه‌های تشخیص کمبود وزن، علل آن، روش‌های درمانی و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک می‌پردازیم. برای تشخیص کمبود وزن، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کند که از شاخص توده بدنی (BMI) برای محاسبه وضعیت وزن، وزن مناسب یا اضافه وزن در افراد غیرورزشکار استفاده شود.
استفاده از BMI به عنوان یک معیار خوب برای اندازه‌گیری وزن افراد به دلیل مقایسه وزن با قد آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، یک فرد با وزن ۱۷۰ پوند ممکن است اگر قدش بلند باشد، اضافه وزن نداشته باشد؛ اما اگر قدش کوتاه باشد، ممکن است اضافه وزن داشته باشد. فردی میتواند با استفاده از ماشین حساب BMI بزرگسالان CDC، مقدار BMI خود را محاسبه کند. محدوده‌های BMI عبارتند از: کم وزنی: کمتر از ۱۸.۵ وزن نرمال/سالم: ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ اضافه وزن: ۲۵.۰ تا ۲۹.۹ چاق: ۳۰ یا بالاتر. با این حال، این محاسبات ممکن است برای ورزشکاران حرفه‌ای یا ورزشکارانی با توانبخشی بدنی بالا که دارای مقدار قابل توجهی عضله هستند، نادرست باشد، زیرا وزن عضلات آنها بیشتر از وزن چربی است.
عوارض کمبود وزن، مانند اضافه وزن
میتواند به مشکلات سلامتی منجر شود. هرچند که همه افرادی که کمبود وزن دارند، عوارض جانبی ناخواسته یا علائم کمبود وزن را تجربه نمیکنند، اما برخی از افراد ممکن است علائم زیر را در ارتباط با کمبود وزن تجربه کنند.
پوکی استخوان: بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۶، کمبود وزن خطر ابتلا به پوکی استخوان را در زنان افزایش می‌دهد. به عبارت دیگر، استخوان‌ها ضعیف می‌شوند و بیشتر در معرض شکستگی قرار می‌گیرند.
مشکلات پوست، مو و دندان: اگر فردی مواد مغذی کافی را از رژیم غذایی روزانه خود دریافت نکند، ممکن است نشانه‌های فیزیکی مانند نازک شدن پوست، ریزش مو، پوست خشک و سلامت ضعیف دندان‌ها را نشان دهد.
بیمار شدن مکرر: اگر فردی انرژی کافی برای حفظ وزن سالم را از رژیم غذایی خود دریافت نکند، ممکن است مواد مغذی لازم برای مبارزه با عفونت‌ها را نیز دریافت نکند. در نتیجه، فرد ممکن است بیشتر بیمار شود و بیماری‌های رایج مانند سرماخوردگی به طور معمول طولانی‌تر ادامه یابند.
به طور کلی، کمبود وزن میتواند تأثیرات منفی بر روی سلامت فرد داشته باشد و برای جلوگیری از این مشکلات، حائز اهمیت است که وزن مناسبی حفظ شود و تغذیه صحیح را رعایت کنیم.
کمبود وزن ممکن است عوارضی مانند احساس خستگی، کم خونی، دوره‌های قاعدگی نامنظم در زنان، زایمان‌های نارس، و رشد آهسته یا ناهنجار به دنبال داشته باشد. در ادامه، نکات مهم این متن را به سادگی و کاملی بازنویسی می‌کنم:
احساس خستگی: کالری، واحد اندازه‌گیری انرژی موجود در یک غذا، میتواند برای فرد تأثیری داشته باشد. کمبود کالری برای حفظ وزن سالم باعث احساس خستگی می‌شود.
- کم خونی: افرادی که وزن کم دارند، احتمال بروز کم خونی یا شمارش پایین خون را بیشتر دارند. کم خونی میتواند باعث سرگیجه، سردرد و خستگی شود.
- دوره‌های قاعدگی نامنظم در زنان با کمبود وزن: افرادی که کمبود وزن دارند، ممکن است دوره‌های قاعدگی منظمی نداشته باشند یا مشکلاتی در دوره قاعدگی خود تجربه کنند. عدم منظم بودن دوره‌ها و یا عدم بروز آنها میتواند به ناباروری منجر شود.
- زایمان‌های نارس: بر اساس مطالعات منتشر شده در مجله بین‌المللی زنان و زایمان، زنان باردار و کم وزن در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودرس، به معنای زایمان قبل از هفته ۳۷، قرار دارند.
- رشد آهسته یا ناهنجار: جوانان برای رشد و توسعه استخوان‌های سالم به مواد مغذی نیاز دارند. کمبود وزن و عدم دریافت کالری کافی میتواند باعث رشد آهسته یا ناهنجار در جوانان شود، که پزشکان این وضعیت را “شکست در رشد” می‌نامند.
علت‌های کمبود وزن متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث کاهش وزن در فرد شوند. گاهی اوقات، چندین عامل زمینه‌ای می‌توانند با یکدیگر مرتبط باشند.
در ادامه، علت‌های کمبود وزن را به صورت ساده و جامع توضیح می‌دهم:
- سابقه خانوادگی: برخی افراد به دلیل وراثت و وجود ویژگی‌های فیزیکی در خانواده‌شان، به طور طبیعی شاهد داشتن BMI پایینی هستند. به عبارت دیگر، این افراد از نظر ژنتیکی به تناسب اندامی کمتر دست می‌یابند.
- متابولیسم بالا: در برخی موارد، فرد ممکن است متابولیسم بالایی داشته باشد که به این معنی است که بدنش انرژی مصرفی را به خوبی متابولیزه می‌کند. در نتیجه، حتی با مصرف غذاهای پرانرژی، افراد با متابولیسم بالا ممکن است وزن زیادی نکنند یا به سختی وزن اضافه کنند.
- فعالیت بدنی زیاد: افرادی که ورزشکاران هستند یا فعالیت بدنی بالایی دارند، مثل دوندگان، ممکن است مقادیر قابل توجهی کالری را در طول روز سوزانده و به این ترتیب وزن بدن خود را کاهش دهند.
- موضوع: عوامل مختلفی که می‌توانند به کمبود وزن منجر شوند
کمبود وزن، ممکن است نتیجه‌ای از عوامل متعددی باشد.
در ادامه، به صورت ساده برخی از این عوامل را تشریح می‌کنم:
- مشکلات تیروئید: پرکاری تیروئید میتواند متابولیسم را افزایش داده و منجر به کاهش وزن ناسالم شود. تیروئید یک غده در گردن است که هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر تاب‌آوری بدن و سرعت متابولیسم تأثیر می‌گذارد.
- بیماری‌های جسمی یا مزمن: برخی از بیماری‌ها می‌توانند علائمی مانند تهوع، استفراغ و اسهال منظم را به همراه داشته باشند و افزایش وزن را دشوار کنند. همچنین، برخی شرایط دیگر نیز ممکن است اشتهای فرد را کاهش دهند و باعث شوند که فرد تمایلی به خوردن نداشته باشد. مانند سرطان، دیابت، اختلالات تیروئید و بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو.
- بیماری‌های روانی: سلامت روان ضعیف میتواند تأثیری بر توانایی فرد برای خوردن داشته باشد. برخی از اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال وسواسی-اجباری (OCD) و اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی و پرخوری می‌توانند باعث تغییر در تصویر بدن و اشتهای فرد شوند.
روش‌های مختلفی برای درمان کمبود وزن و افزایش وزن سالم وجود دارند که می‌توان از آنها استفاده کرد. افزودن میان‌وعده‌های پرپروتئین به رژیم غذایی روزانه میتواند به افزایش وزن کمک کند. این میان‌وعده‌ها باید شامل غذاهای مغذی و پرکالری باشند.
درمان کمبود وزن ممکن است نیاز به تغییر در رژیم غذایی داشته باشد. فرد میتواند با رعایت یک رژیم غذایی سالم که شامل غذاهای مغذی و پرکالری است، وزن خود را افزایش دهد. بهتر است پزشک معالج، فرد را مشاوره کند و رژیم غذایی خاصی را برای افزایش وزن توصیه کند یا او را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا برنامه غذایی مناسبی برایش تهیه کند.
برای افزایش وزن، برخی از عناصر کلیدی در یک رژیم غذایی وجود دارند که می‌توانند مفید باشند.
- افزودن میان‌وعده‌های پرپروتئین و کربوهیدرات سبوس‌دار: تنقلات میان وعده‌های پرپروتئین و حاوی کربوهیدرات سبوس‌دار می‌توانند به افزایش وزن کمک کنند. به عنوان مثال، می‌توان به کره بادام‌زمینی، میان وعده‌های پروتئینی، چیپس پیتا و هوموس یا بادام اشاره کرد.
- خوردن چندین وعده غذایی کوچک در روز: در صورتی که فرد دچار کمبود وزن باشد و نتواند خوردن وعده‌های غذایی بزرگ را تحمل کند، میتواند به جای آن، چندین وعده غذایی کوچک را در طول روز مصرف کند.
- ترکیب مواد غذایی اضافی: بهبود رژیم غذایی فعلی با اضافه کردن منابع غذایی پرکالری میتواند مفید باشد. مثلاً می‌توان بادام خرد شده را روی غلات یا ماست، تخمه آفتابگردان یا چیا را روی سالاد یا سوپ، یا کره آجیل را روی نان تست غلات کامل اضافه کرد.
- پرهیز از کالری‌های مضر: هرچند خوردن غذاهای پرکالری ممکن است وزن را افزایش دهد، اما آنها ممکن است چربی‌های زیادی که بر قلب و عروق خونی تأثیر داشته باشند، داشته باشند. بنابراین، فرد باید از غذاهایی که دارای میزان بالایی از قند و نمک هستند، اجتناب کند.
مواردی که نشان دهنده نیاز به مراجعه به پزشک هستند:
اگر فردی تلاش کرده است تا وزن خود را افزایش دهد، اما به نتیجه مطلوب نرسیده است، باید به پزشک مراجعه کند.
فردی که به دلیل ناتوانی در افزایش وزن، مشکلاتی مانند عدم قاعدگی یا ناباروری را تجربه می‌کند، به پزشک مراجعه کند.
اگر فردی با بیماری روانی یا اختلال در الگوی خوردن مواجه است، حیاتی است که به دنبال کمک حرفه‌ای بگردد.
علائمی که مرتبط با اختلالات خوردن هستند عبارتند از:
- رفتار پنهانی کاهش وزن
- ناگهان و بدون توضیح کاهش وزن
- امتناع از حضور در رویدادهای خانوادگی یا اجتماعی
- به نظر رسیدن خستگی
- امتناع از خوردن غذا در حضور دیگران
افرادی که وزن کمی دارند، ممکن است به خطر افتادن عوارضی مانند مشکلات استخوانی، دندانی و باروری باشند. هدف این افراد باید حفظ مقدار مناسب BMI (شاخص توده بدنی) باشد. مشاوره با یک پزشک متخصص میتواند به آنها کمک کند تا وزن سالمی داشته باشند و آن را حفظ کنند.
نظرات کاربران