تأثیر ورزش بر اندام کودکان

توده جسم کودکان به دو نوع بافت تقسیم می‌شود: 1- بافت چربی (FM) 2- بافت بدون چربی (FFM). درصد نسبی بافت بدون چربی و بافت چربی که ساختار و ترکیب بدن را تشکیل می‌دهند، می‌تواند به عنوان معیاری برای ترکیب بدن استفاده شود. افراد می‌توانند از دو عامل رژیم غذایی و ورزش برای تنظیم مقدار نسبی بافت‌های چربی و بدون چربی بدن خود استفاده کنند. اهمیت ترکیب بدن در کودکان به دلایل فیزیولوژیکی (همچون چاقی) و جنبه‌های روانی و اجتماعی (مثل مسئله بلوغ کودک) وجود دارد.

بلوغ و فعالیت بدنی:

عدم فعالیت ورزشی منجر به افزایش چربی بدن و بلوغ زودرس می‌شود.
فعالیت بدنی بیشینه (شدید) منجر به بلوغ زودرس می‌شود.
فعالیت بدنی زیر بیشینه موجب تأخیر در بلوغ مناسب می‌شود.
بنابراین، ورزش کودکان باید به صورت منظم و در حد زیر بیشینه انجام شود.

عوامل موثر بر ترکیب بدن:

1- وراثت: حدود 25% تفاوت درصد چربی در افراد ناشی از عامل ژنتیک است.

2- نمو: لایه‌های چربی زیر پوستی در اواخر دوره جنینی ظاهر می‌شوند و در دوره کودکی به طور یکنواخت افزایش می‌یابند. زمان‌های حساس برای تجمع چربی در بدن، شامل 6 ماه پس از تولد و دوره بلوغ است.

3- جنسیت: در مردان، نسبت توده عضلانی بیشتر از زنان است، در حالی که در زنان درصد چربی بیشتری از مردان وجود دارد. این تفاوت‌ها به دلیل ترشح هورمون تستوسترون در مردان و استروژن در زنان است.

4- فعالیت بدنی: کودکانی که دارای سطح فعالیت بیشتری هستند، از مقدار چربی کمتری برخوردارند. فعالیت بدنی در کودکان می‌تواند با کاهش حجم سلول و جلوگیری از تولید سلول چربی، بر ترکیب بدن آن‌ها تأثیرگذار باشد. همچنین، موازنه انرژی ورودی و مصرفی نیز نقشی مهم در ترکیب بدن دارد.

5- وضعیت اقتصادی-اجتماعی.

6- عوامل محیطی.

تاثیر فعالیت ورزشی بر ترکیب بدن کودک:

فعالیت ورزشی، به ویژه ورزش هوازی و مقاومتی، تأثیر قابل توجهی بر ترکیب بدن کودک دارد. در پاسخ به ورزش هوازی و مقاومتی، مقادیر هورمون رشد و واپی نفرین در بدن افزایش می‌یابد. این هورمون‌ها حرکت چربی از مکان‌های ذخیره‌ای آنها را تحریک می‌کنند و انزیم لیپاز را که تری‌گلیسریدها را به اسیدهای چرب آزاد تجزیه می‌کند، فعال می‌کنند. اسیدهای چرب آزاد سپس متابولیزه شده و به عنوان یک منبع انرژی مهم، به ویژه در هنگام فعالیت ورزشی هوازی، عمل می‌کنند.

همچنین، فعالیت ورزشی مقاومتی سنگین، هورمون‌های آنابولیکی مانند تستوسترون و هورمون رشد را رها می‌کند و منجر به افزایش سنتز پروتئین، رشد عضلانی و در نتیجه افزایش وزن بدون افزایش چربی می‌شود.

برای بررسی تأثیر ترکیب بدن و فعالیت بدنی در کودکان، تحقیقاتی توسط پاریزکوا بر روی گروهی از پسران ۱۲ تا ۱۹ ساله انجام شد. این پژوهش شامل ۱۰۰ نفر از پسران بود که به دو گروه تقسیم شدند: گروه فعال‌ترین که حداقل ۶ ساعت در هفته ورزش می‌کردند و گروه کم‌تحرک‌ترین که در فعالیت‌های غیرمنظم و سازمان‌نیافته شرکت می‌کردند. در آغاز تحقیق، این دو گروه از لحاظ مقدار وزن چربی بدن تفاوت قابل توجهی با یکدیگر نداشتند.

بعد از ۴ سال، افراد فعال توده جسمی بیشتری را به دست آوردند و وزن چربی آنها کاهش یافت. از طرف دیگر، افراد غیرفعال وزن چربی بیشتری را به دست آوردند.

در مورد دختران ۱۲ تا ۱۹ ساله، بر روی ۳۲ نفر از دخترانی که به ژیمناستیک مشغول بودند و ۴۵ نفر از دخترانی که در هیچ تمرینی شرکت نکرده بودند، تحقیقی انجام شد. بعد از ۵ سال، در دختران فعال، چربی زیر پوست آنها هیچ تغییری نشان نداد، اما در دختران غیرفعال، چربی زیر پوستشان افزایش یافت.

بنابراین، نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که تفاوت‌های موجود در ترکیب بدن نمی‌تواند به اختلافات رشد و پیری نسبت داده شود، بلکه تفاوت‌ها ناشی از سطح فعالیت جسمانی است.