“قرون گذشته، قبل از ارتقای آگاهی انسان از غذا و تغذیه، غذای اصلی اجدادمان از گیاهان و سبزیجات تشکیل می‌شد. با کشف آتش و شکار و آغاز آشپزی، علاقه به مزه کباب و گوشت بریان در بین مردم برجسته شد، اما همچنان غذاهای گیاهی جایگاه خود را حفظ کردند و کشاورزی توسعه یافت و پیشرفت کرد. در دنیای مدرن امروز با پیشرفت جوامع و صنایع، مشکلات مصرف گوشت و محصولات حیوانی بیشتر از فواید آن شناخته شده است. رژیم وگان به عنوان یک راهکار مهم در زمینه تغذیه، سلامت و سبک زندگی، تأکید بر حذف منابع حیوانی و مواد غذایی حاصل از جانوران دارد و هدفش تغییر در سبک زندگی است. در این مقاله، با تاریخچه، ویژگی‌ها، آداب و مناسک و خلاصه‌ای از این برنامه غذایی، با رژیم وگان آشنا خواهید شد.”
رژیم وگان و تاثیر آن در لاغری
تاریخچه پیدایش رژیم وگان
به طور اولیه در سال ۱۹۴۴ توسط دونالد واتسون، یک فعال حقوق حیوانات، معرفی و بنیانگذاری شد. آقای واتسون این رژیم را به منظور حمایت از جانداران و جلوگیری از بهره‌برداری بی‌رویه از حیوانات به عنوان منابع غذایی بشر، معرفی کرد. او معتقد بود که برای زندگی عادلانه و جلوگیری از رنج و آزار ناشی از موجودات، نه تنها باید از مصرف گوشت حیوانات پرهیز کرد، بلکه باید از سایر محصولات حیوانی مانند لبنیات و تخم مرغ نیز خودداری کرد. یکی از دلایل اصلی واتسون برای این عقیده این بود که ممکن است برای تولید انبوه این محصولات، حیوانات تحت شرایط بدنی ناعادلانه‌ای قرار بگیرند.
واتسون بر این باور بود که همانطور که در گذشته برده‌داری معمول بود و امروزه ننگین شمرده می‌شود، تمدن مدرن ما نیز بر اساس بهره‌برداری از حیوانات ساخته شده است و در آینده، استفاده انسان‌ها از بدن حیوانات به عنوان غذا به عنوان چیزی نازل و نامطبوع تلقی خواهد شد.
رژیم وگان بیش از یک رژیم غذایی است و در واقع یک سبک زندگی را تشکیل می‌دهد. افراد وگان، علاوه بر اینکه از مصرف گوشت حیوانات خودداری می‌کنند، از مصرف سایر محصولات حیوانی مانند شیر و لبنیات، تخم مرغ، تخم ماکیان و عسل نیز خودداری می‌کنند. این به معنای این است که هرگونه غذا و خوراکی که از این نوع مواد تهیه شده باشد نیز ممنوع است. به عنوان مثال، انواع کیک و شیرینی که با استفاده از تخم‌مرغ، شیر، کره و خامه تهیه می‌شوند، در این دسته قرار می‌گیرند. احتمالاً برای شما عجیب به نظر می‌رسد، اما حتی شکر تصفیه شده نیز ممکن است در لیست ممنوعیت افراد وگان قرار گیرد، زیرا در فرآیند تصفیه شکر، از خاکستر استخوان گاو استفاده می‌شود!
آیا رژیم وگان، یک فضیلت اخلاقی است؟
این سؤال نیازمند بررسی دقیق‌تر رژیم وگان و در نظر گرفتن جوانب دیگر آن است. دلیل اینکه رژیم وگان می‌تواند در دسته‌ی اخلاقی قرار گیرد، این است که این رژیم تنها از نظر غذایی محدود نمی‌شود و به واقع مستلزم تغییرات قابل توجهی در سبک زندگی است. افرادی که به رژیم وگان پایبند هستند، از مصرف هرگونه محصولی که از بخش‌های مختلف حیوانات مانند گوشت، پوست، مو و استخوان تهیه شده باشد، خودداری می‌کنند. این شامل مصرف خزهای طبیعی، لباس‌های پشمی و محصولات بافته شده از موی حیوانات، چرم و جیر و غیره می‌شود. همچنین، آنها از استفاده از محصولات آزمایشگاهی که بر روی حیوانات تست شده‌اند، اجتناب می‌کنند. افراد وگان بی‌احترامی به حیوانات در باغ وحش و دلفیناریوم می‌بینند و آکواریومی در خانه ندارند. آنها مدافعان حقوق حیوانات هستند و حمایت شدیدی از موجودات زنده و جاندار دارند. آنها ماهی قرمز را هم در سفره‌ی هفت‌سین خود در سال نو استفاده نمی‌کنند. همچنین، پیروان رژیم وگان از هرگونه فعالیتی که از حیوانات به عنوان سرگرمی استفاده کند، پرهیز می‌کنند؛ از مسابقات اسب‌سواری تا سیرک‌های سنتی و حتی خرید و فروش حیوانات خانگی. به طور خلاصه، رژیم وگان تنها به خوردن گیاهان محدود نمی‌شود و یک رژیم گیاهی ساده نیست، بلکه شامل آداب و رسوم خاصی است و عمل به آن می‌تواند به عنوان یک فضیلت اخلاقی در نظر گرفته شود.
تفاوت بین رژیم وگان و رژیم گیاه‌خواری در این است که :
یک گیاه‌خوار هیچ نوع گوشتی نظیر گوشت قرمز، سفید و غذاهای دریایی را نمی‌خورد. اما در رژیم وگان، علاوه بر گوشت، هر نوع محصول حیوانی نظیر لبنیات، تخم مرغ و عسل نیز ممنوع است. در حالی که در رژیم گیاه‌خواری، مصرف محصولات حیوانی مجاز است. رژیم گیاه‌خواری قدمتی به هفتصد سال پیش از میلاد مسیح دارد و پیروان آن با انگیزه‌های مختلفی از جمله سلامتی، انگیزه‌های اخلاقی، محیط زیست و مذهب آن را دنبال می‌کنند.
رژیم وگان نسبت به رژیم‌های معمولی که شامل انواع غذاها می‌شوند، فواید بسیاری دارد. این رژیم تاثیر چشمگیری بر کاهش کلسترول خون بد (LDL) دارد. افرادی که رژیم وگان را رعایت می‌کنند، به نسبت دیگر افراد دارای شاخص توده‌ی بدنی سالم‌تر، کلسترول پایین‌تر، کاهش تری‌گلیسیرید، قند خون نرمال و فشار خون پایین‌تر هستند.
علاوه بر این، رژیم وگان به بهبود موارد زیر کمک می‌کند:
- لاغری و تناسب اندام
- کنترل قند خون و بهبود دیابت
- سلامت قلب
- کاهش خطر ابتلا به آلزایمر
به طور خلاصه، رژیم وگان با توجه به مزایایی که در مقایسه با رژیم‌های معمولی دارد، می‌تواند یک انتخاب سالم برای افراد باشد.
رژیم وگان با تأکید بر لاغری و کاهش وزن
در سال‌های اخیر به عنوان یکی از رژیم‌های محبوب مطرح شده است. این سبک تغذیه با حذف منابع پرکالری مثل گوشت‌ها، لبنیات و چربی‌ها، و افزایش مصرف فیبر، منجر به کاهش وزن قابل توجه و دستیابی به تناسب اندام می‌شود. فرض کنید در طول روز از سبزیجات و میوه‌ها استفاده کنید و غذاهایتان همگی گیاهی، سبز و کم‌کالری باشند. با این رژیم، قطعاً شاهد کاهش وزن چشمگیری خواهید بود.
اثر رژیم وگان بر دیابت نوع ۲ نشان می‌دهد که افرادی که این رژیم را رعایت می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به دیابت با ۷۸ درصد کمتری قرار دارند. مصرف بالای فیبر در این رژیم، کنترل قند خون را تسهیل می‌کند، البته در صورتی که مصرف منابع قندی و کربوهیدراتی مجاز در رژیم وگان منظور شما نیز باشد، مانند میوه و آبمیوه‌ها.
رابطه بین رژیم وگان و بیماری‌های قلبی نیز به دلیل حذف منابع پروتئینی و اسیدهای چرب و اشباع شده مضر برای قلب، منجر به کاهش کلسترول خون و کاهش ریسک ابتلا به مشکلات قلبی و بیماری‌های عروقی می‌شود. بنابراین، به افرادی که سابقه‌ی جراحی قلب، حملات قلبی و انسداد عروق و تصلب شریانات قلبی دارند، توصیه می‌شود که رژیم وگان را تحت نظر پزشکان خود دنبال کنند. زیرا مصرف میوه، سبزیجات و غذاهای گیاهی کم چرب، تأثیر مثبتی بر سلامت قلب دارد.
رژیم وگان، همانطور که می‌دانید، با داشتن ویژگی‌های خاص خودش، می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. یکی از ویژگی‌های بارز این رژیم، حذف قابل توجهی از منابع پروتئین و چربی حیوانی است. در عین حال، منابع کربوهیدراتی در این رژیم نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. میوه‌ها و سبزیجات، از جمله منابع کربوهیدراتی پرمصرف در رژیم وگان محسوب می‌شوند. اگرچه این منابع سالم و غیرحیوانی هستند، اما همچنان ممکن است شامل کربوهیدرات، قند، نشاسته و چربی باشند.
به عنوان مثال، فرض کنید که سیب‌زمینی را با روغن گیاهی سرخ کنید. این سیب‌زمینی به نظر وگانیسم‌ها کاملاً گیاهی، سبز و مفید می‌رسد، اما آیا برای بدن نیز به همین اندازه سبز و مفید تلقی می‌شود؟ آیا ممکن است با مصرف کربوهیدرات اضافه، نشاسته و چربی موجب افزایش وزن و چاقی شود؟
بنابراین، همانطور که می‌دانیم، رژیم وگان نیز ممکن است با عوارض و مشکلاتی همراه باشد. در ادامه، به چند مورد از این عوارض اشاره می‌کنیم و درباره برخی از آنها توضیح می‌دهیم.
مصاعب رژیم وگان برای سلامتی عوارضی را به همراه دارد. در این رژیم، مصرف منابع غذایی مانند گوشت، ماهی و لبنیات کاملاً ممنوع است. این منابع غذایی اصلی برای ید، روی، و ویتامین‌های B12 و D به حساب می‌آیند و هنگامی که برای مدت طولانی از آنها پرهیز می‌کنید، بدن با کمبود جدی این منابع ضروری مواجه خواهد شد.
مشکلات گوارشی ناشی از مصرف مداوم حجم زیادی از سبزیجات پخته و خام و مصرف فیبر بیش از حد می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اسهال، نفخ و سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) شود. غذاهای اصلی رژیم وگان، مانند حبوبات و سبزیجاتی مانند گل کلم و پیاز، تولید گاز در معده و روده‌ها را افزایش می‌دهند.
کمبود کلسیم و ویتامین D به دلیل عدم مصرف لبنیات نیز قطعاً باعث ضعف استخوان‌ها و کاهش جذب کلسیم در بدن خواهد شد. ماهی‌های سالمون، گوشت و جگر مرغ، روغن ماهی، میگو و تخم مرغ منابع خوبی برای ویتامین D و کلسیم هستند. قارچ، پنیر سویا و غلات غنی‌شده با ویتامین D تا حدی ممکن است نیاز را تامین کنند، اما نمی‌توانند جایگزینی دائمی برای منابع اصلی باشند و در نهایت باعث کمبود و ضعف در بدن خواهند شد.
شکستگی استخوان در افرادی که رژیم وگان یا گیاه‌خواری را رعایت می‌کنند، نسبت به افراد عادی ۳۰ درصد بیشتر گزارش شده است.
کمبود انرژی نیز یکی از عوارض رژیم وگان است، زیرا گیاهان کمترین مقدار کالری را دارند و باید به حجم و ابعاد بیشتری مصرف شوند تا بتوانند انرژی مورد نیاز بدن را تأمین کنند. ضعف، بیحالی، سرگیجه و احساس قحطی از جمله عوارضی هستند که در رژیم وگان گزارش شده‌اند.
بسیاری از افراد معتقدند که مصرف غذاهای حیوانی، به خصوص گوشت قرمز، ناخوشایند است ولی واقعیت این است که بدن ما به مقداری گوشت قرمز نیاز دارد و بدون آن، با کمبود پروتئین مواجه می‌شود. گوشت قرمز یکی از منابع اصلی تأمین آهن برای بدن است و مصرف آن می‌تواند از کم‌خونی و کمبود هموگلوبین جلوگیری کند. عدم مصرف این منبع غذایی ممکن است باعث کاهش سطح هموگلوبین، فقر آهن و آنمی خون شود. سرگیجه، خستگی و ضعف بدن نیز از جمله عوارض جدی کم‌خونی هستند.
نظرات کاربران