بسیاری از افراد ایده‌ی نادرستی درباره تولید اسید لاکتیک و انباشت آن در بدن در اثر فعالیت ورزشی دارند. آن را به عنوان یک محصول جانبی زائد و مضر می‌شناسند که انباشت آن عامل خستگی و درد عضلانی است. اگرچه تولید اسید لاکتیک با خستگی همراه است، اما این ماده به طور مستقیم علت خستگی عضلانی یا درد و سفتی عضلات نیست که شما در حین ورزش یا چند روز پس از تمرین احساس می‌کنید.
در واقع، اسید لاکتیک بیشتر از یک ماده جانبی زائد و سمی که عامل خستگی عضلانی است، یک منبع انرژی مهم است که در بدن شما در هنگام تمرینات سنگین تولید میشود و پس از آن انباشته میشود.
هنگامی که در حین تمرینات ورزشی شدید، اسید لاکتیک (لاکتات) تشکیل میشود،
سیستم گردش خون بدن قادر نیست به همان اندازهای که عضلات در حال فعالیت هستند و نیاز آنها به اکسیژن افزایش مییابد، به عضلات اکسیژن تامین کند. برای تأمین انرژی مورد نیاز عضلات فعال و تولید مولکولهای ATP، بدن به حضور اکسیژن نیاز دارد. بنابراین، زمانی که اکسیژن در دسترس نباشد، بدن متابولیسم خود را از حالت هوازی به متابولیسم غیرهوازی تغییر می‌دهد، که در این حالت بدون نیاز به اکسیژن قادر است ATP (آدنوزین تری فسفات) تولید کند. عضلات قادرند تا انرژی مورد نیاز خود را به صورت غیرهوازی از طریق شکستن کربوهیدرات‌ها و از طریق چرخه گلیکولیز تأمین کنند، که نتیجه این واکنش شیمیایی تشکیل پیروات است. در صورت وجود اکسیژن کافی، پیروات وارد چرخه هوازی (کربس) میشود و از طریق آن ATP بیشتری تولید میشود. اما در صورت کمبود اکسیژن، پیروات به اسید لاکتیک تبدیل میشود.
پس از تولید، اسید لاکتیک به لاکتات (نمک اسید لاکتیک) تبدیل میشود و این تبدیل با تولید یون پروتون هیدروژن (+H) همراه است. این پروتون‌های هیدروژن ممکن است باعث کاهش pH (معیار اسیدیته خون) شود. بدن برای تأمین انرژی از طریق تبدیل لاکتات توسط واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌کند. اما وقتی تولید لاکتات به میزانی بیشتر از مصرف ATP اتفاق می‌افتد، آن در عضلات و سرم خون بدن انباشته میشود. اگر میزان انباشت لاکتات بیش از حد بالا رود، ممکن است در عضلات خستگی احساس شود و در نهایت عملکرد انقباضی عضلات را تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، خستگی به خاطر خود لاکتات نیست. در واقع، اسیدوز (افزایش اسیدیته) یک مشکل است که با افزایش تولید لاکتات همراه است و باعث ایجاد حس خستگی در بافت عضلانی فعال میشود.
درد تاخیری عضلانی (DOMS) ممکن است باعث ایجاد درد و سوزش موقت در عضلات فعال شود که بعد از گذشت چند ساعت از پایان تمرین از بین می‌رود. اما برخلاف باور عمومی، اسید لاکتیک عامل اصلی ایجاد DOMS نیست. DOMS در واقع ناشی از آسیب‌های میکروسکوپی در عضلات است که به دلیل عدم سازگاری بدن با شدت تمرینات ایجاد میشود و معمولاً ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از تمرین احساس میشود. اسید لاکتیک، همانند ذکر شده، پس از تمرین از بدن برطرف میشود و نقش مهمی در ایجاد DOMS ندارد. یک خبر خوب این است که بدن توانایی ترمیم آسیب‌های میکروسکوپی را بهبود می‌بخشد و در مقابل فشارهای آینده قوی‌تر و مقاوم‌تر میشود، که بهبودی این مسئله را واجد شرایط می‌کند و در نتیجه DOMS را کاهش می‌دهد.
حین تمرینات و پس از آن، عضله قلب و سایر عضلات فعال در توانایی متابولیسم لاکتات برای تولید انرژی دارند. لاکتات تولید شده توسط این عضلات از طریق خون به کبد منتقل میشود. کبد، لاکتات را از خون پاکسازی می‌کند و آن را به گلوکز (قند خون) تبدیل می‌کند، این عمل با فرآیندی به نام گلوکونئوژنز انجام میشود که در آن گلوکز از مواد غیر کربوهیدراتی تولید میشود. علاوه بر این، کبد قادر است لاکتات را به آمینو اسیدها تبدیل کند که از آنها واحدهای سازنده پروتئین‌ها استخراج میشود. همچنین، بخشی از لاکتات خونی توسط تعرق از بدن دفع میشود. همه این فرآیندها با همکاری یکدیگر، باعث دفع بیشتر لاکتات خون پس از قطع تمرین می‌شوند. به طور کلی، تمام لاکتات تولید شده در طول تمرینات، حتی پس از تمرینات سنگین، در یک بازه زمانی تقریباً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه از بدن پاکسازی میشود.
اسید لاکتیک می‌تواند به طور غیرمستقیم مضر باشد
در فعالیت‌های با شدت بالا که مدت زمان آنها بین ۳۰ تا ۱۸۰ ثانیه قرار می‌گیرد، سطح اسید لاکتیک در عضلات می‌تواند از ۱ میلیمول برای هر کیلوگرم عضله در حالت استراحت به ۲۵ میلیمول برای هر کیلوگرم عضله افزایش یابد. همچنین، باید توجه داشت که هر کیلوگرم عضله توانایی تحمل حدود ۲ تا ۲.۳ گرم اسید لاکتیک را دارد که توسط دانشمندانی به نام‌های فاکس و ماتیوس تخمین زده شده است. آنها بیان کرده‌اند که در این شرایط، عضلات حدود ۳۳٪ تا ۳۸٪ از کیلوکالری‌های انرژی را در حدود ۳۸-۳۳ میلیمول ATP تولید می‌کنند.
نظرات کاربران