پدیده نفس دوم و علل تجربه این پدیده در هنگام ورزش

در مقاله آتی به بررسی پدیده نفس دوم و علت‌های بروز آن در هنگام ورزش خواهیم پرداخت. این پدیده برخی افراد در ابتدای تمرینات با تنگی نفس مواجه می‌شوند و بعد از مدتی، به ویژه در تمرینات طولانی مدت، تجربه حالتی شبیه به سرخوشی می‌کنند. در این مقاله، علل این پدیده که به عنوان نفس دوم شناخته می‌شود، بررسی خواهند شد. آیا این پدیده تنها در افراد خاصی رخ می‌دهد؟ آیا ممکن است داشتن بیماری نقشی در بروز این پدیده داشته باشد؟ همچنین، راهکارهایی برای تقویت این پدیده نیز مورد بحث قرار خواهند گرفت. منتظر مقاله آینده بمانید تا به این سوالات پاسخ داده شود و بحث و گفتگوی مرتبطی در این زمینه صورت پذیرد.

نفس دوم و علل تجربه این پدیده در هنگام ورزش

پدیده نفس دوم به تجربه‌ای اشاره دارد که شما ممکن است آن را در صورت تمرین، به ویژه در تمرینات هوازی مانند دویدن آهسته و طولانی، تجربه کرده باشید. در این پدیده، به طور ناگهانی از حالت خستگی و واماندگی در مراحل اولیه تمرین طولانی به حالتی آرامش‌بخش و شادابی در مراحل بعدی تمرین منتقل می‌شوید. این احساس بسیار لذت‌بخش است که پس از یک تمرین شدید، بدن شما مجدداً قدرت گرفته و ادامه تمرین یا رقابت برایتان آسان‌تر می‌شود. این حالت بیشتر در دوندگان، به ویژه دوندگان استقامتی یا فوق استقامتی، رخ می‌دهد.

پدیده نفس دوم با تأثیر عوامل مختلفی روی بدن در هنگام تمرین ورزشی رخ می‌دهد. یکی از این عوامل، تعدیل تدریجی تنفس در مراحل ابتدایی تمرین است. در این مراحل، تعادل تنفسی به دلیل شروع فشار و فعالیت بیشتر بدن به هم می‌خورد. بدن با ورود به یک فشار مضاعف و حالت شوک که تا به حال تجربه نکرده است، با وضعیت ناپایداری روبرو می‌شود. اما پس از گذشت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه از تمرین، بدن با شرایط سازگاری روبرو می‌شود و تنفس با عملکرد بهتری انجام می‌شود.

دلیل دیگر بروز نارسایی تنفسی می‌تواند تجمع اسید لاکتیک در بدن باشد

در حالت بی‌هوازی، هنگام سوزاندن کربوهیدرات بدون حضور اکسیژن، اسید لاکتیک تولید و در بدن تجمع می‌یابد و مانع مصرف اکسیژن برای شکستن منابع انرژی و انتقال آن به بدن می‌شود. این وضعیت را به عنوان متابولیسم بی‌هوازی معروف است، به این معنی که اکسیژن هنوز وجود دارد، اما به میزان بسیار کمی که نمی‌تواند به عضلات فعال رسید یا برای مصرف در تولید انرژی استفاده شود.

مورد دوم که در بالا نیز اشاره شد، مربوط به برطرف شدن تجمع اسید لاکتیک در ابتدای تمرین است که به دلیل تأخیر در تغییرات جریان خون در عضلات فعال رخ می‌دهد. برای جلوگیری از تداخل اسید لاکتیک با مصرف اکسیژن، این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که شدت تمرین در ابتدای آن بسیار بالا نباشد، تا سیستم تنفسی و بدن بتوانند خود را با شرایط جدید هماهنگ کنند. به عنوان مثال، با شدت متوسط به دویدن ادامه دهید. در این هنگام، همزمان با تعدیل و تسریع جریان اکسیژن به بافت‌ها، بدن از اسیدهای چرب و سیستم متابولیسم هوازی برای تأمین انرژی استفاده می‌کند. در نهایت، تجمع اسید لاکتیک به تدریج کاهش می‌یابد و خستگی به شدت کمتری احساس می‌شود. با ادامه تمرین، احساس راحتی بیشتری خواهید داشت.

حالت مذکور ممکن است به دلیل وجود یک نقص ژنتیکی در بدن ایجاد شود. بیماری مک‌آردل یک اختلال اتوزومی است که ناشی از نقص ژنتیکی آنزیم گلیکوژن فسفوریلاز است. در این حالت، این آنزیم به صورت مداوم تولید می‌شود و بدن قادر به تجزیه گلیکوژن و استفاده از آن به عنوان منبع انرژی نمی‌باشد. در نتیجه، بدن به منابع دیگری مانند اسیدهای چرب برای تأمین سوخت نیاز خود روی می‌آورد. این عمل باعث فعال شدن متابولیسم هوازی می‌شود و در نهایت، پس از ۲۰ تا ۲۵ دقیقه دویدن، منجر به بروز پدیده نفس دوم می‌شود. افراد سالم به طور معمول به این وضعیت نمی‌رسند، مگر اینکه بدن از منابع دیگر به جای گلیکوژن برای تأمین انرژی استفاده کند.

مورد سوم که در بالا نیز اشاره شد، مربوط به رهایی از خستگی موضعی عضلات، به ویژه ماهیچه‌های تنفسی پس از مدتی از تمرینات هوازی است. پس از حدیت و فعالیت عضلانی، بدن برای جبران کمبود اکسیژن از طریق فعالسازی سیستم متابولیسم هوازی و کاهش عواملی که تاکنون بیان شد، اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را افزایش می‌دهد (در واقع، خستگی موضعی عضلانی ناشی از کمبود اکسیژن رخ می‌دهد). همچنین، گرم کردن قبل از ورزش نیز بدن را برای تسریع فرآیند ایجاد حالت نفس دوم آماده می‌کند.

مورد چهارم، یک عامل دیگر است که مربوط به وضعیت روانی و آمادگی ذهنی هر فرد است. به عبارت دیگر، دست‌یابی به این حالت در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. برخی از افراد این پدیده را تجربه می‌کنند در حالی که برخی دیگر نه، که این می‌تواند به عنوان قدرت کنترل ذهنی شناخته شود که در هر فرد متفاوت است. تمریناتی مانند یوگا و تمرینات تنفس می‌توانند به تقویت این قابلیت کمک کنند. افزایش این توانایی به شما اجازه می‌دهد تا به دویدن ادامه دهید، حتی اگر در حین تمرین با چالش‌هایی روبرو شوید.

مورد پنجم که باید به آن توجه کرد، عامل هورمونی بر روی فرد است، به نام اندورفین. برخی از پژوهشگران باور دارند که ترشح اندورفین می‌تواند تا حدی علت وقوع پدیده نفس دوم را توضیح دهد. اندورفین‌ها “هورمون‌های ایجاد حالت سرخوشی” هستند که توسط مغز و سیستم عصبی در پاسخ به درد، استرس و فشارهای روانی تولید می‌شوند. فرض می‌شود که آزاد شدن اندورفین باعث ایجاد نوعی احساس لذت و سرخوشی پس از گذشت مدتی از رقابت در دویدن‌های استقامتی، دویدن‌های فوق استقامتی و یا ماراتن می‌شود. این پدیده به عنوان “دویدن‌های هایپر” یا “دویدن‌های سرخوش” شناخته می‌شود. به طور کلی، اندورفین‌ها پس از گذشت مدت زمان طولانی، به عبارتی پس از تمرین مدت زمانی مشخص (10 تا 20 دقیقه) در ورزش‌هایی مانند دویدن، ترشح می‌شوند. با این حال، همه افراد در ابتدای رقابت یا تمرین، در 10 تا 20 دقیقه اول به حالت نفس دوم نمی‌رسند. با این حال، ممکن است میزان کمی از اندورفین که در ابتدای تمرین ترشح می‌شود، نقشی در وقوع پدیده نفس دوم داشته باشد.

آیا روش‌هایی برای تقویت پدیده نفس دوم در بدن وجود دارد؟

هنگامی که شما تمرین می‌کنید و به سطحی از تناسب اندام و آمادگی جسمانی خاصی می‌رسید، بدن شما قادر خواهد بود به طرز بهینه‌ای از متابولیسم هوازی استفاده کند و به سرعت به پدیده نفس دوم دست پیدا کند. تا زمانی که شما با شدت متوسط به تمرین بپردازید، در حوزه هوازی باقی خواهید ماند و در ورزش احساس راحتی خواهید کرد. اگر شدت تمرین را افزایش دهید یا با سرعت بالا به تمرین بپردازید، مصرف سوخت به طور بی هوازی آغاز می‌شود، سطح اسید لاکتیک افزایش می‌یابد و شما شروع به دشواری در نفس کشیدن و خستگی می‌کنید. مدت زمانی که برای هر فرد لازم است تا با پدیده نفس دوم سازگار شود، به تفاوت‌های فردی و همچنین آمادگی جسمانی هر فرد بستگی دارد. افراد با آمادگی بالا و تجربه در تمرین، به سرعت‌تر به پدیده نفس دوم دست پیدا خواهند کرد نسبت به افراد مبتدی.

پیشنهاد می‌کنم دویدن خود را متوقف نکنید!

امکان دارد از سرعتتان کاسته و انرژی خود را در سطحی ثابت حفظ کنید، اما اگر کاملاً دویدن را قطع کنید، هرگز تجربه “دونده‌ی سرحال” که اغلب با پدیده نفس دوم همراه است، را نخواهید داشت. همچنین، با دویدن هورمون‌های اندورفین و آدرنالین نیز ترشح می‌شود. بنابراین، ادامه دادن به دویدن شما را آماده‌تر خواهد کرد تا از حالات خستگی و خستگی جلوگیری کنید. همچنین، تلاش کنید ذهن خود را تقویت کنید و به بدنتان و حالاتی که در حال تجربه آنها هستید، توجه کنید. یک‌بار با ذهنیت هوشیار و قوی این تمرین را انجام دهید و ببینید آیا می‌توانید پدیده نفس دوم را تجربه کنید.