چه چیزی بخوریم و چه چیزی نخوریم: راهنمای رژیم نوتروپنیک

“رژیم تغذیه نوتروپنیک (روش تغذیه نوتروپنیک)، یک برنامه غذایی است که برای افرادی با سیستم ایمنی ضعیف یا مبتلا به سرطان طراحی شده است. این رژیم غذایی به آنها کمک می‌کند تا در برابر باکتری‌ها و سایر آلودگی‌های ممکن در برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها محافظت شوند. زیرا ضعف در سیستم ایمنی بدن می‌تواند باعث نفوذ میکروب‌ها و آسیب شدید به بدن شود.

در این رژیم، پختن دقیق غذاها (مانند گوشت گاو، مرغ، ماهی و تخم مرغ) و شستشوی دقیق آن‌ها از اصول اساسی است. با این روش، فرد مطمئن می‌شود که همه باکتری‌ها از بین می‌روند. در این مقاله، ما به توضیحاتی درباره این رژیم تغذیه، فواید، مضرات و محدودیت‌های آن و نکات مفید دیگر پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.”

رژیم غذایی نوتروپنیک

یک برنامه تغذیه است که برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف طراحی شده است. این رژیم غذایی با هدف کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های غذایی، در انتخاب و تهیه غذاها رعایت دقیقی دارد. برخی از پزشکان به افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، توصیه می‌کنند که رژیم غذایی نوتروپنیک را دنبال کنند تا خطر ابتلا به عفونت‌ها و باکتری‌های مضر را کاهش دهند.

اگرچه تحقیقات بیشتری برای تأیید اثرات مفید رژیم غذایی نوتروپنیک لازم است و هنوز این رژیم توسط تمامی پژوهشگران قبول نشده است، اما در صورت لزوم و براساس نیازها و هدف‌های سلامت فردی، پزشکان ممکن است آن را توصیه کنند. این رژیم غذایی به خصوص برای افراد مبتلا به سرطان توصیه می‌شود، زیرا آنها در برابر عفونت‌های باکتریایی بیشتری آسیب‌پذیر هستند. همچنین برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به خصوص افرادی که درگیر نوتروپنی هستند و بدنشان به اندازه کافی گلبول‌های سفید (نوتروفیل) تولید نمی‌شود، استفاده می‌شود.

نوتروفیل‌ها سلول‌های خونی هستند که نقش مهمی در حفاظت از بدن در برابر عفونت دارند. وقتی تعداد این سلول‌ها در خون کاهش یابد و زیر حد مجاز قرار بگیرد، سیستم ایمنی ضعیف می‌شود و بدن کمتر قادر به مقابله با باکتری‌ها، ویروس‌ها و عفونت‌ها خواهد بود. در نتیجه، احتمال بروز بیماری‌های زیر افزایش خواهد یافت:

تب
التهاب ریه (پنومونی)
عفونت‌های سینوسی (عفونت در حوالی بینی و سینوس‌ها)
گلودرد
زخم‌های دهان

رژیم غذایی نوتروپنیک مزایایی برای افراد زیر دارد:

افراد مبتلا به نوتروپنی: این رژیم غذایی برای افرادی که نوتروفیل‌هایشان در سطح کمی قرار دارند مناسب است. نوتروپنی به معنای کاهش تعداد نوتروفیل‌ها است و ممکن است سیستم ایمنی آنها ضعیف شده باشد. رژیم غذایی نوتروپنیک با کاهش خطر عفونت‌ها و عوارض آنها در این افراد بهبود می‌بخشد.
افراد مبتلا به سرطان: بسیاری از بیماران سرطانی پس از شیمی درمانی و درمان‌های دیگر نوتروپنی تجربه می‌کنند. رژیم غذایی نوتروپنیک به آنها کمک می‌کند در مقابل عفونت‌ها مقاومت بیشتری داشته باشند و سیستم ایمنی بدنشان تقویت شود.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افرادی که با عفونت‌های مزمن مبارزه می‌کنند یا افرادی که از عمل جراحی بزرگ عبور کرده‌اند، از رژیم غذایی نوتروپنیک بهره‌مندی می‌کنند. این رژیم با کاهش خطر عفونت‌های جدید و تشدید عفونت‌های موجود بهبودی را در این افراد ایجاد می‌کند.
مهم است بدانید که رژیم غذایی نوتروپنیک باید تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه قرار گیرد و همیشه مشورت با پزشک قبل از تغییر در رژیم غذایی الزامی است.

بیمارانی که به پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ (از بدن خود) تحت می‌گذرند، به طور معمول این رژیم غذایی را در طول شیمی درمانی قبل از پیوند و پس از آن برای مدت ۳ ماه یا بیشتر پیروی می‌کنند. همچنین، بیمارانی که به پیوند سلول‌های بنیادی آلوژنیک (از دیگران) تحت می‌گذرند، معمولاً این رژیم را در طول شیمی درمانی قبل از پیوند دنبال می‌کنند. این بیماران باید تا زمانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را مصرف نمی‌کنند، به این رژیم غذایی پایبند باشند. تیم پیوند عضو به بیمار می‌گوید که برای چه مدت از این رژیم غذایی پیروی کند. همچنین، افرادی که پیوند عضو داشته‌اند یا تحت درمان HIV/AIDS قرار دارند، نیز ممکن است نیاز به رعایت این رژیم غذایی داشته باشند.

رژیم غذایی نوتروپنیک با توجه به وضعیت سیستم ایمنی ضعیف افراد مبتلا به سرطان می‌تواند به آنها کمک کند. این رژیم غذایی به پیشگیری از بروز بیماری‌های ناشی از آلودگی مواد غذایی در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند کمک می‌کند. درمان‌هایی مانند شیمی درمانی، پرتودرمانی و پیوند سلول‌های بنیادی ممکن است باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی شوند و نیاز به درمان‌های جبرانی داشته باشند. رعایت رژیم غذایی نوتروپنیک به طور طبیعی می‌تواند در این موارد بهبود و تقویت سیستم ایمنی بیمار کمک کند.

همانطور که ذکر شد، اصول اصلی رژیم غذایی نوتروپنیک شامل رعایت ایمنی غذایی و اجتناب از مصرف غذاهایی مانند ساندویچ‌های سرد آماده و غذاهای بسته‌بندی شده با بار آلودگی بالا است. افرادی که پیوند سلول‌های بنیادی داشته‌اند، معمولاً باید به مدت ۱۰۰ روز از مصرف غذاهایی که در رستوران‌ها یا آشپزخانه‌ها تهیه می‌شوند، خودداری کنند.

محدودیت‌های رژیم نوتروپنیک شامل رعایت بهداشت، دوری از جمعیت و اجتناب از غذاهایی است که ممکن است دارای میکروب باشند. برای بیماران سرطانی باید هر نشانه‌ای از عفونت جدی را جدی بگیریم.

در این رژیم غذایی، افراد می‌توانند از غذاهای زیر استفاده کنند:

لبنیات پاستوریزه: شامل شیر، پنیر، ماست، بستنی، خامه، دوغ و خامه‌ترش.
مواد نشاسته‌ای: شامل همه نان‌ها، ماکارونی و پاستا کاملاً پخته، چیپس، نان تست فرانسوی، پنکیک، غلات، سیب زمینی شیرین، لوبیا، ذرت، نخود فرنگی، غلات کامل و سیب زمینی سرخ شده.
سبزیجات: شامل همه انواع سبزیجات کاملاً پخته یا منجمد.
میوه‌ها: شامل تمام میوه‌های پخته شده به صورت کمپوت یا آب‌میوه‌های پاستوریزه، میوه‌های خام (فقط آن دسته که پوست ضخیم دارند) به صورت ضدعفونی شده و پوست کنده مانند موز، پرتقال و گریپ فروت.
پروتئین: شامل گوشت‌ها و گوشت‌های کنسرو شده کاملاً پخته (استیک، کباب‌ها و گوشت سرخ شده مناسب نیستند) و همچنین تخم‌مرغ آبپز.
نوشیدنی‌ها: شامل آب لوله کشی جوشیده سرد، آب معدنی پاستوریزه و همچنین نوشیدنی‌های پاستوریزه یا صنعتی، نوشابه‌های گازدار، چای و قهوه فوری یا دم کرده.

در رژیم نوتروپنیک باید از مصرف غذاهای زیر اجتناب کرد:

لبنیات غیر پاستوریزه.
ماست تهیه شده با کشت زنده یا فعال (پروبیوتیک).
پنیرهای نرم مانند فتا، چدار و غیره.
پنیر کپک‌زده مانند گورگونزولا و بلوچیز.
پنیر کهنه.
سبزیجات خام.
کربوهیدرات‌های خام یا نیم‌پز مانند نان با آجیل خام، ماکارونی خام، جو خام و غلات خام.
سبزیجات خام، سالاد، گیاهان و ادویه‌جات نپخته.
کلم ترش تازه.
میوه‌های خام و شسته نشده.
آب‌میوه‌های طبیعی.
میوه‌های خشک (خشک‌بار).
پروتئین خام مانند گوشت خام یا نیم‌پز، ساندویچ‌های اغذیه فروشی، سوشی، گوشت سرد، ساندویچ‌های سرد بسته‌بندی شده و تخم‌مرغ نیم‌پز با زرده.
چای دم شده کهنه.
لیموناد خانگی.
آجیل خام.

نکات مهم:

شستن دست‌ها قبل از غذا الزامی است.
تمام سطوح، تخته‌های برش و ظروف، باید به طور مداوم و کامل شسته شوند.
غذاهای سرد حتما باید در یخچال نگهداری شوند.

یافته‌های علمی در مورد رژیم غذایی نوتروپنیک:

بر اساس یافته‌های فعلی، شواهد کافی برای اثبات این‌که رژیم غذایی نوتروپنیک با تمام سخت‌گیری‌هایش می‌تواند مانع از ایجاد عفونت شود، وجود ندارد. همچنین، شبکه ملی جامع سرطان (NCCN)، دستورالعمل‌های فعلی شیمی درمانی و انجمن پرستاری انکولوژی آمریکا، رژیم غذایی نوتروپنیک را توصیه نمی‌کنند.

یک مطالعه در سال 2006 میزان عفونت بدن را بین دو برنامه غذایی پیش‌گیرانه مورد بررسی قرار داد. در این مطالعه، گروهی متشکل از 19 بیمار شیمی درمانی به دو دسته تقسیم شدند. یک دسته تحت رژیم غذایی نوتروپنیک قرار گرفتند و دسته دیگر رژیم غذایی دستورالعمل‌های ایمنی مورد تایید سازمان غذا و دارو (FDA) را ادامه دادند. نتایج حاصل از این مطالعه غیرقطعی بود و تفاوت آماری معنی‌داری را بین دو گروه آزمایشی نشان نداد.

یک بررسی سیستماتیک در سال 2019 نیز به نتیجه مشابهی رسید. نویسندگان این متاآنالیز هیچ مدرکی برای حمایت از رژیم غذایی نوتروپنیک برای بیماران مبتلا به سرطان پیدا نکردند. همچنین هیچ دستورالعملی در مورد نحوه استفاده از این رژیم منتشر نشد. بنابراین به نظر می‌رسد قبل از توصیه این رژیم غذایی به عنوان یک روش درمانی موفق، تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی آن مورد نیاز است.

یکی از فواید رعایت رژیم غذایی نوتروپنیک این است که به افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، از جمله بیماران سرطانی، کمک می‌کند تا از بیماری‌های ناشی از آلودگی غذا جلوگیری کنند. با این حال، در حال حاضر بسیاری از پژوهشگران معتقدند که بحث و بررسی استفاده از رژیم نوتروپنیک برای بیماران سرطانی ضروری نیست، زیرا هنوز مزایای آن از نظر علمی ثابت نشده است. با این وجود، در بسیاری از بیمارستان‌ها هنوز از رژیم نوتروپنیک استفاده می‌شود، حتی اگر اثربخشی آن مورد بحث باشد.

قبلاً فکر می‌شد که رژیم نوتروپنیک می‌تواند بیماران را در مقابل عفونت‌های ناشی از نوتروپنی در طول شیمی‌درمانی محافظت کند، اما در حال حاضر هیچ شواهدی برای حمایت از استفاده از رژیم نوتروپنیک یا محدودیت‌های غذایی دیگر در بیماران سرطانی نوتروپنیک وجود ندارد. بنابراین، بیماران و پزشکان باید به توصیه‌های سازمان جهانی غذا و دارو درباره رژیم غذایی ایمن و تغذیه پیروی کنند.

مشکلات رژیم نوتروپنیک شامل موارد زیر است:

در حالی که غذا ممکن است حاوی ارگانیسم‌های مضر باشد، اما تحقیقات اخیر نتوانسته‌اند تفاوت قابل توجهی بین گروه‌های دارونما و مداخله‌ای را درمورد این موضوع نشان دهند.
رژیم نوتروپنیک باعث چالش‌هایی برای بیماران مبتلا به نوتروپنیک می‌شود، از جمله کاهش کیفیت زندگی، سوء تغذیه، عوارض جانبی گوارشی، بیزاری از غذا و اختلال در ایمنی سلولی به دلیل کمبود ویتامین.
سوالات بی‌پاسخ درباره رژیم نوتروپنیک شامل موارد زیر است:
الف) غذاهایی که باید در برنامه غذایی بیمار قرار بگیرند دقیقا چیستند؟
ب) چه تکنیک‌های آماده‌سازی غذا برای بهبود انطباق بیمار مفید هستند؟
ج) کدام جمعیت بیماران بیشترین سود را از این رژیم به‌دست می‌آورند؟
د) زمان مناسب برای شروع این رژیم چیست؟
رژیم نوتروپنیک بر اساس پیشگیری و حفاظت شدید از آلودگی غذا برای بیماران سرطانی تعبیه شده است. این رژیم به اعتقاد مردم، از نفوذ میکروب‌ها به بدن بیمار جلوگیری و آسیب آن را بهبود می‌بخشد. تدابیر کلی موجود همراه با رژیم نوتروپنیک می‌تواند مدیریت بهتری از غذا و بدن را فراهم کند، به عنوان مثال شستشوی دقیق دست‌ها و ظروف پخت غذا.