در ابتدای مطلب بگویم که اگر شما علاقه‌مند به مصرف سوماتروپین (سوما) هستید یا تمایل دارید از آن استفاده کنید، به محل مناسبی آمده‌اید، زیرا من امروز قصد دارم تمامی مفاهیم مرتبط با سوماتروپین یا هورمون رشد (hGH) را با شما به اشتراک بگذارم.
هورمون رشد (سوماتروپین) چیست؟
دوست عزیز، هورمون رشد (GH) یا سوماتروپین، یک هورمون طبیعی است که در داخل غده هیپوفیز، که در مغز قرار دارد، ترشح می‌شود و به طور معمول در روز حدود ۵۰۰ میلی‌گرم ترشح می‌شود.
این هورمون باعث تحریک کبد می‌شود و در نتیجه، کبد فاکتور رشد شبه انسولین (IGFs) را تولید می‌کند. سپس IGFs باعث رشد و بازسازی استخوان‌ها و بافت‌های بدن شامل عضلات، پوست و سایر بافت‌ها می‌شود.
تولید هورمون رشد در بدن انسان توسط عواملی کنترل می‌شود که عبارتند از:
- هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GHRH)
- هورمون آزادکننده پپتید (GHRP)
- سوماتوستاتین
چرا به این عوامل اشاره کردم؟
به این دلیل که این عوامل زمانی وارد عمل می‌شوند که ضربان قلب شما بالا و پایین می‌رود. در طول روز، این اتفاق نزدیک به ۲۰ بار رخ می‌دهد. بیشترین مقدار هورمون رشد در زمان خواب، ترشح می‌شود (البته الان هم می‌توانید در اینستاگرام گردش بدهید!)
اصلاحاً، این هورمون بیشتر برای کودکان و نوجوانان مهم است تا برای بزرگسالان. سطح این هورمون در دوران بلوغ به شدت افزایش پیدا می‌کند و در سن ۲۰ سالگی به اوج خود می‌رسد و سپس به تدریج کاهش می‌یابد.
به هر حال، اگر غده هیپوفیز سالم باشد، این هورمون تمام طول عمر شما ترشح می‌شود.
نکته مهم: هورمون رشد یا سوماتروپین، یک هورمون پروتئینی است که در مغز تولید می‌شود، در حالی که استروئیدها، هورمون‌های جنسی هستند.
مروری کوتاه بر تاریخچه هورمون رشد (HGH):
گذشته این هورمون کمی وحشتناک بود. در دهه ۵۰، برای درمان اختلال رشد در کودکان از این هورمون استفاده می‌شد. اما، محل تامین این هورمون باعث شد داستان جالبی به وجود آید. پزشکان مجبور شدند از ترشحات غده هیپوفیز جسد آدم‌های مرده استفاده کنند! 😳
اما اوضاع بدتر هم شد. در سال ۱۹۸۵، برخی از کودکانی که با این هورمون تحت درمان بودند، به دلیل یک عارضه مغزی از بین رفتند. سپس در کالبدشکافی، علت مرگ آنها استفاده از هورمون رشدی بود که از جسد افراد مرده استخراج شده بود.
با این حال، در دهه ۸۰ میلادی، یکی از مهم‌ترین شرکت‌های داروسازی جهان با نام (Genentech)، هورمون رشد یا سوماتروپین را به صورت مصنوعی در آزمایشگاه تولید کردند. این شرکت به عنوان یکی از بزرگترین موسسات پزشکی در جهان شناخته می‌شود و می‌توان گفت که بسیاری از مردم جهان به سلامتی خود مدیون آنها هستند. به افتخار آنها باید دست زد. 🤗 (حالا هم بپرسید آیفون یا اندروید؟!)
می‌خواستم بگویم که این هورمون برای درمان اختلالات رشد، افرادی که کمبود آن در بدنشان دارند و مشکلات قد دارند، تولید شده است و تا اینجای کار هیچ ربطی به بدنسازی ندارد.
به عنوان مثال، اگر کسی به دلیل سرطان یا بیماری دیگری تحت درمان شیمی‌درمانی یا رادیودرمانی قرار می‌گرفت و غده هیپوفیزش آسیب می‌بیند، از این هورمون برای درمان استفاده می‌شود.
آیا هنوز فکر می‌کنید هورمون رشد یا سوماتروپین چیز بدی نیست؟ عوارض کمبود هورمون رشد در بدن شامل افزایش وزن، خستگی، اختلال کلسترول، بیماری‌های قلبی، افزایش مقاومت به انسولین، کاهش رشد مو و بسیاری از مشکلات دیگر است.
اما هنوز نوبت به استفاده از این هورمون در بدنسازی نرسیده است. چرا که مهم‌ترین دلیل استفاده از هورمون رشد یا سوماتروپین، مبارزه با پیری است! منظورم این نیست که عمر شما را بیشتر می‌کند، بلکه کیفیت زندگی را در سنین بالا همچنان حفظ می‌کند.
برخی از مزایای مصرف هورمون رشد عبارتند از:
- افزایش بافت عضلانی
- افزایش میل جنسی
- افزایش ضخامت پوست
- بهبود کیفیت خواب
- افزایش قدرت استخوان‌ها
این‌ها را برای این گفتم که بدانید بخش عمده‌ای از افرادی که از سوماتروپین استفاده می‌کنند، اصلاً بدنساز نیستند! واقعاً خسته کننده است که رسانه‌ها همیشه یک بدنساز را در حال مصرف سوما نشان می‌دهند. در حالی که در سراسر جهان نزدیک به ۲ میلیارد دلار از این هورمون فقط برای مبارزه با پیری مصرف می‌شود!
در ورزش، استفاده از سوماتروپین برای اولین بار در بیسبال برای افزایش سرعت ریکاوری ورزشکاران پس از آسیب دیدگی به کار گرفته شد. دلیل استفاده از این هورمون، تحریک سنتز کلاژن بود که برای تقویت غضروف‌ها، استخوان‌ها، تاندون‌ها و مفاصل بسیار مفید است.
وضعیت در ورزش خوب بود تا اینکه در سال‌های 2009 یا 2010، دانشمندان راهی برای تشخیص این هورمون در بدن ورزشکاران پیدا کردند و استفاده از آن به طور رسمی در ورزش ممنوع شد.
این را برای بیان این موضوع گفتم که استفاده از سوماتروپین برای عضله سازی و چربی سوزی مناسب نیست. به راستی، سوماتروپین به اندازه تستوسترون و انسولین سبب عضله سازی نمی‌شود و به اندازه چربی سوزها هم سبب چربی سوزی نمی‌شود.
اما سوماتروپین در ترکیب با داروهای دیگر می‌تواند اثرات آنها را تقویت کند و باید گفت که یکی از دلایل مصرف آن توسط بدنسازهای حرفه‌ای همین موضوع است. (تستوسترون مانند بنزین باقی می‌ماند و سوماتروپین مانند ترکیب کمکی می‌ماند که درون باک می‌ریزید!)
اما شایعات همچنان در حال گسترش هستند و استفاده از سوماتروپین با کمک همین شایعات وارد بدنسازی شده است. 🤨
برای بدنسازها، باید ابتدا بگویم که سوماتروپین یک داروی گران است. قیمت آن چقدر است؟ با وجودی که قیمت و اصالت جنس در داخل کشور برای من اهمیتی ندارد، اما باید گفت که قیمت هر ۱۰۰ واحد بین‌المللی (IU) آن بسته به برند تولیدکننده، بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار است. حالا به شما بستگی دارد که محاسبات خود را انجام دهید. (هر واحد بین المللی برابر ۳ میلی‌گرم است)
برای داشتن برنامه تمرینی مناسب، باید هر هفته ۲-۳ بار استفاده از سوماتروپین را در نظر داشته باشید و در هر بار مصرف، بین ۱۲-۱۵ واحد از آن را مصرف کنید.
به هر حال، پزشکان برای مصرف روزانه سوماتروپین، معمولا ۲ واحد را توصیه می‌کنند. با این حال، برای چربی سوزی در دراز مدت، توصیه می‌شود که هر هفته سه بار از سوماتروپین استفاده کنید.
برای عضله سازی، باید به صورت متناوب، دوزهای بالاتری از سوماتروپین مصرف کنید. بعضی از بدنسازان حرفه‌ای، گاهی روزانه ۲۰ واحد را مصرف می‌کنند. البته این کار را هر روز انجام نمی‌دهند و به صورت متناوب این کار را انجام می‌دهند.
به هر حال، روش درست مصرف سوماتروپین برای شما به این صورت است که در ماه اول، روزانه ۲-۳ واحد، در ماه دوم، روزانه ۴ و در ماه سوم، روزانه ۶ واحد آن را مصرف کنید.
بدنسازان به طور کلی در طول یک دوره ۲۰ هفته‌ای از سوماتروپین استفاده می‌کنند.
نکته مهم: اگر بین ۲۰ تا ۵۰ سال سن دارید، باید سوماتروپین را با شکم خالی در ابتدای صبح تزریق کنید و ۶ تا ۸ ساعت بعد می‌توانید نوبت دوم تزریق را انجام دهید. این به دلیل این است که قبل از خواب، بدن خودش سوماتروپین را ترشح می‌کند و تزریق در این زمان می‌تواند چرخه طبیعی بدن را اختلال بدهد. اگر بالای ۵۰ سال سن دارید، می‌توانید سوماتروپین را درست قبل از خواب مصرف کنید.
نکته مهم دیگر این است که هورمون رشد را همزمان با انسولین مصرف نکنید، زیرا این می‌تواند باعث کاهش اثر سوماتروپین شود. علاوه بر این، هنگامی که بدن هورمون رشد را ترشح می‌کند، سطح انسولین را نیز کاهش می‌دهد.
رژیم غذایی حین مصرف سوماتروپین:
تلاش کنید تا به حد امکان بیشتر بخورید چرا که هورمون رشد اجازه ایجاد چربی را نمی‌دهد و بنابراین کالری‌های مصرفی شما به عضله تبدیل می‌شوند. برای هر کیلوگرم وزن بدن خود، حداقل ۳ گرم پروتئین و مقدار زیادی کربوهیدرات مصرف کنید.
هر ۲-۳ ساعت یک وعده غذایی مصرف کرده و سوخت و ساز بدن خود را بالا نگه دارید. به یاد داشته باشید که با افزایش سوماتروپین در خون، اشتها شما کاهش می‌یابد.
نکته مهم: سوماتروپین را در نیمه تاریک تزریق کنید.
مصرف هورمون رشد، همانند هر چیز دیگری، اگر با میزان‌های توصیه شده مصرف شود، مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، برخی عوارض کلی نیز از جمله نفخ، سندرم تونل کارپ، افزایش فشار خون، تورم اعصاب بینایی، کاهش تولید هورمون تیروئید و خستگی ممکن است رخ دهد. با مصرف طولانی مدت هورمون رشد با دوز کم، عوارض خیلی کمی نیز به همراه دارد.
اما مصرف دوزهای بالاتر، عارضه‌ای به نام آکرومگالی را ایجاد می‌کند. این بیماری باعث رشد بیش از حد سر، پاها و دست‌ها می‌شود و حتی باعث افزایش اندازه بینی، فک و پیشانی نیز می‌شود. همچنین باعث کشیده شدن و بزرگ شدن اعضای داخلی بدن مانند معده می‌شود. البته همه این عوارض مربوط به دوزهای بالای مصرف هستند. برای درمان هورمون رشد، سرمورلین (Sermorelin) می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.
نگران نباشید، شما همچنان در حال مطالعه مطلب مربوط به سوماتروپین هستید! اما سرمورلین چیست؟ سرمورلین یک ماده است که باعث تحریک غده هیپوفیز و ترشح هورمون رشد می‌شود. البته، مواد دیگری نیز مانند سرمورلین وجود دارند که تحت مطالعه محققان قرار دارند.
چرا به این موضوع اشاره کردم؟ به دلیل اینکه اگر با مصرف سوماتروپین مشکل دارید، می‌توانید با مصرف سرمورلین، غده هیپوفیز را تحریک کرده و به صورت طبیعی سوماتروپین تولید کنید. یکی از مزایای سرمورلین این است که ریسک بسیار کمتری نسبت به هورمون رشد دارد و دیگر نیازی به نگرانی از اوردوز نیست. با این حال، استفاده از سرمورلین یک مشکل دارد و آن این است که بسیار گران است. 🤑
البته مشکل دیگر سرمورلین این است که نیمه عمر کوتاهی دارد و مدت زمانی که می‌تواند ترشح هورمون رشد را تحریک کند، کوتاه است. به همین دلیل، باید همیشه مصرف شود. با این حال، محققان روی داروهایی کار می‌کنند که بتوانند این اثر را در مدت زمان طولانی‌تری داشته باشند و امیدواریم موفق شوند.
نکته مهم: برخی مکمل‌ها مانند گلوتامین و آرژنین نیز می‌توانند غده هیپوفیز را به ترشح هورمون رشد تحریک کنند. به همین دلیل، در شبکه‌های ماهواره‌ای به شما می‌گویند که برای افزایش قد، آرژنین مصرف کنید. با این حال، اثر آرژنین برای افزایش سوماتروپین زیاد نیست، پس توصیه می‌شود به این نوع مکمل‌ها به صورت کامل اعتماد نکنید.
توصیه طلایی: همان‌طور که در ابتدای مطلب گفته شد، هورمون رشد، کبد را تحریک می‌کند تا IGFs تولید کند. بنابراین، بهتر است قبل از مصرف سوماتروپین، ابتدا به تمیز کردن کبد توجه کنید. به این مطلب مراجعه کنید: “به عنوان یک بدنساز چطور می‌توان از چربی کبد خلاص شد؟”
مکمل هورمون رشد
یک سری مکمل وجود دارند که مدعی افزایش سطح هورمون رشد در بدن هستند. سازندگان این مکمل‌ها مدعی هستند که ترکیبات درون آنها می‌تواند باعث رشد عضلانی، افزایش قدرت، چربی سوزی، افزایش سطح انرژی و سرعت بهبود ریکاوری شود. در ادامه، به فهرست این ترکیبات می‌پردازیم:
لیزین: یک آمینو اسید ضروری است که نقش مهمی در سنتز پروتئین و عملکرد سلولی بازی می‌کند، اما تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف لیزین باعث افزایش سطح هورمون رشد نمی‌شود!
آرژنین
آرژنین یک آمینو اسید است که بدن برای سنتز اکسید نیتریک از آن استفاده می‌کند. آرژنین باعث گشاد شدن عروق خونی و بهبود عملکرد تمرینی می‌شود. با این حال، همانند لیزین، مصرف آرژنین نیز باعث افزایش سطح هورمون رشد نمی‌شود.
یک تحقیق وجود دارد که نشان می‌دهد ترکیب آرژنین و آمینو اسید اورنیتین ممکن است باعث افزایش سطح هورمون رشد در مردانی که وزنه می‌زنند شود. اما باید توجه داشت که تحقیقات زیادی نشان داده‌اند که انجام تمرینات با وزنه تنها می‌تواند سطح هورمون رشد را افزایش دهد. بنابراین، نمی‌توان به طور قطع گفت که مکمل‌ها عامل افزایش سطح هورمون هستند یا تمرین بدنسازی! همچنین، تحقیقات بعدی نیز روش این تحقیق را زیر سوال برده‌اند.
اورنیتین
اورنیتین نیز یک آمینو اسید است که در تنظیم سطح اوره و آمونیاک بدن نقش دارد. تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهند مصرف اورنیتین ممکن است باعث افزایش سطح هورمون رشد شود. با این حال، دو مشکل وجود دارد:
- اولین مشکل این است که برای افزایش سطح هورمون رشد، باید مقدار بالایی از این آمینو اسید مصرف شود، که معمولاً باعث درد شکمی می‌شود!
- دومین مشکل این است که افزایش هورمون رشد در این تحقیق تنها ۹۰ دقیقه طول کشیده است، در حالی که برای داشتن تأثیر بر روی سطح هورمون رشد، باید این افزایش برای چندین روز ادامه داشته باشد.
گلوتامین
گلوتامین فراوان‌ترین آمینو اسید در بدن است. تحقیقات در مورد اثر گلوتامین بر سطح هورمون رشد متناقض هستند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که گلوتامین می‌تواند سطح هورمون رشد را افزایش دهد (منبع ۲۷)، در حالی که برخی دیگر هیچ تأثیری ندارد.
یک تحقیق عجیب نشان داده است که مصرف مکملی حاوی گلوتامین، لیزین و آرژنین می‌تواند در ۲ ساعت، سطح هورمون رشد را به صورت ۶۸۲ درصدی افزایش دهد! البته باید توجه داشت که محققانی که این تحقیق را انجام داده‌اند، برای شرکتی که این مکمل را تولید می‌کردند، کار می‌کردند!
اسید گاما آمینوبوتیریک (گابا)
گابا یک آمینو اسید خاص است که نقش بازدارنده در انتقال پیام‌های عصبی بین نورون‌ها بازی می‌کند. به عبارت دیگر، این آمینو اسید از انتقال پیام‌های عصبی جلوگیری می‌کند. همچنین، گابا باعث کاهش استرس و افزایش خواب آرام می‌شود. بله، گابا می‌تواند سطح هورمون رشد را افزایش دهد، اما تأثیر آن بسیار کم است.
پودر مخملی شاخ گوزن
این مکمل همان مخملی است که شاخه‌های گوزن را پوشش می‌دهد و در پزشکی سنتی چینی استفاده می‌شود. این مکمل حاوی فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1) است که رابطه‌ای نزدیک با هورمون رشد دارد. با این حال، هیچ تأثیری در افزایش سطح هورمون رشد پس از مصرف این مکمل مشاهده نشده است.
لوبیا مخملی
لوبیا مخملی یک گیاه از خانواده حبوبات است که در آمریکای شمالی کشت می‌شود. این دانه‌ها حاوی لوودوپا (L-DOPA) هستند که آمینو اسیدی است که برای تولید دوپامین، کنترل عملکرد شناختی و سایر عملکردهای بدنی مهم است. با این حال، تحقیقات روی این ترکیب نشانی از تأثیر معناداری بر سطح هورمون رشد ندارند.
بنابراین، برخلاف تبلیغات شرکت‌های سازنده، ترکیبات طبیعی بسیار کمی وجود دارند که تأثیر معناداری بر سطح هورمون رشد داشته باشند.
نتیجه‌گیری
اگر قصد عضله سازی دارید، با توجه به قیمت سوماتروپین اصل، مصرف آن به صرفه نیست. اگر قصد مصرف دارید، بهتر است همراه با تستوسترون مصرف کنید. بنابراین، اگر در باشگاه به شما گفته‌اند که برای تبدیل شدن به غول باید سوما بزنید، این حرف مفتی است و باید نادیده گرفته شود! 😎
اما اگر قصد چربی سوزی دارید، مصرف سوماتروپین همراه با تستوسترون بسیار موثر است. به خصوص برای افرادی که فست فود زیاد مصرف می‌کنند، سوماتروپین جالب است، زیرا اجازه چربی سازی را نمی‌دهد. هورمون رشد یکی از بهترین داروهایی است که می‌توانید در صورت داشتن آسیب دیدگی مصرف کنید، چرا که سرعت بازگشت به حالت اولیه بدن را به شدت افزایش می‌دهد. با این حال، یک نکته مهم وجود دارد: مصرف دوزهای بالای سوماتروپین باعث افزایش اثرات جانبی آن می‌شود. همچنین، مصرف سوماتروپین باعث افزایش قدرت نمی‌شود (پس به چاقوهایی که در باشگاه به شما گفته‌اند که با سوما به غول تبدیل می‌شوید توجه نکنید!).
نظرات کاربران