چای رویبوس، یا چای ردبوش (بوته قرمز)، به دلیل خواص سلامتیاش معروف است. این چای بومی آفریقای جنوبی است و بهعنوان یکی از ۵۰ غذای سالم در جهان توسط مجله تایم انتخاب شده است. در حال حاضر، مطالعات مداومی در سراسر جهان درباره فواید مختلف این چای صورت گرفته است.
به دلیل تأثیرات مفیدی که برای افراد مبتلا به دیابت، مشکلات قلبی و آلرژی دارد، چای رویبوس بهعنوان یکی از چای‌های محبوب در حوزه سلامت شناخته می‌شود. این چای غنی از آنتی‌اکسیدان است، حاوی کافئین نمی‌باشد و مصرف آن می‌تواند عوارض شدید معده را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. در ادامه، درباره خواص چای رویبوس، طعم و عطر آن، ارزش غذایی و نحوه مصرف آن صحبت خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید!
چای رویبوس
یک نوع چای است که از گیاهی به نام رویبوس استخراج می‌شود. این گیاه از خانواده حبوبات است و دارای برگ‌های سوزنی مانندی است. رویبوس تنها در منطقه کوهستانی سِدربرگ در آفریقای جنوبی رشد می‌کند. در زبان آفریکانس، رویبوس به معنی “بوته قرمز” است و اشاره به رنگ قرمز غلیظ دم‌کرده چای این گیاه دارد.
رویبوس کاملاً متفاوت از گیاه Camellia sinensis است که چای سبز، چای سیاه و سایر انواع چای را تولید می‌کند. با این حال، روش فرآوری رویبوس به شکلی مشابه با سایر انواع چای انجام می‌شود. برگ‌های رویبوس خشک می‌شوند و بدون اکسید شدن به مرحله تهیه چای سبز می‌رسند، یا به طور کامل اکسید می‌شوند تا چای قرمز رویبوس تولید شود.
چای رویبوس سبز طعمی ملایم دارد و بیشترین میزان آنتی‌اکسیدان را داراست. خواص برتر چای رویبوس معمولاً مربوط به نوع سبز آن است. چای رویبوس قرمز، گونه‌ای رایج‌تر است و طعم و عطر عمیق‌تری دارد که به آن بوی کهربای تیره را می‌بخشد.
تاریخچه چای رویبوس بیش از ۳۰۰ سال قبل آغاز شد، زمانی که بوته‌های بومی منطقه خویسان برگ‌های گیاه رویبوس را برداشت می‌کردند. آنها با آگاهی از خواص دارویی چای رویبوس، از برگ‌های آن برای تهیه داروهای گیاهی برای درمان بیماریها استفاده می‌کردند و همچنین از طعم لذیذ و معطر آن لذت می‌بردند.
در سال ۱۷۷۲، کارل تونبرگ، یک گیاه‌شناس اروپایی، مشاهده کرد که بومیان منطقه از کوه‌ها پایین می‌آیند تا گیاهان رویبوس وحشی را جمع‌آوری کنند. این امر باعث شد تا او علاقه‌مند به معرفی رویبوس به عنوان یک نوشیدنی به مردم اروپایی شود و در مدت کوتاهی، ساکنان هلندی منطقه این چای را به عنوان جایگزین ارزان‌تری برای چای سیاه شرقی استفاده کنند.
در سال ۱۹۰۴، بنجامین گینزبرگ، یک مهاجر روسی، وارد عرصه رویبوس شد. او در منطقه Clanwilliam در Cederberg به پدرش، که بازرگان چای بود، ملحق شد. گینزبرگ عاشق این گیاه شد و شروع به بازاریابی آن به عنوان “چای کوهی” کرد.
اما در این مرحله، کشاورزی رویبوس به صورت محدود بود. تا اینکه یک پزشک محلی و گیاه‌شناس آماتور، با آگاهی از خواص چای رویبوس، وارد عمل شد. در سال ۱۹۳۰، او اولین شخصی بود که پتانسیل کشاورزی رویبوس را بررسی کرد.
او به همراه اولوف برگ، که یک کشاورز بزرگ بود، راز جوانه‌زدن بذرها را کشف کردند و روش کشت جدیدی را توسعه دادند. این باعث افزایش تولید رویبوس در سراسر منطقه کوهستانی Cederberg شد.
در سال ۱۹۶۸، دکتر آنتجی ترون
یک زن اهل آفریقای جنوبی که با یک نوزاد آلرژیک دست‌وپنجه نرم می‌کرد، به رویبوس توجه کرد. او ادعا کرد که این چای می‌تواند کولیک نوزادش را آرام کند. او کتابی با نام “آلرژی: یک کشف شگفت‌انگیز” منتشر کرد. پس از انتشار این کتاب، درباره آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر خواص چای رویبوس صدها مطالعه انجام شد و با این آگاهی پزشکی جدید درباره رویبوس، محبوبیت این چای به ویژه در آفریقای جنوبی افزایش یافت.
سپس در دهه ۱۹۹۰، تولید چای سبز رویبوس (بدون تخمیر) آغاز شد. در سال ۲۰۰۶، نوآوری جدیدی در زمینه رویبوس به شکل اسپرسو معرفی شد. این اولین اسپرسوی چای در جهان بود و با نام “کاپوچینوی قرمز” شناخته می‌شود. اکنون این نوشیدنی در کافی‌شاپ‌های آفریقای جنوبی مورد توجه قرار می‌گیرد.
چای رویبوس به غیر از کاپوچینوی قرمز یا اسپرسوی رویبوس که هنوز در سراسر جهان شناخته شده نیست، دو نوع دیگر به نام چای رویبوس وجود دارد: چای رویبوس سبز و چای رویبوس قرمز. چای رویبوس قرمز، رایج‌ترین نوع این محصول است و فرآیند تولید و فرآوری آن مشابه چای سیاه است.
در تولید این چای، برگ‌های با شکل سوزنی از مزرعه برداشت می‌شوند و سپس برش داده، خرد و اکسید می‌شوند و در آفتاب خشک می‌شوند. در نتیجه، رنگی متمایز قهوه‌ای به سمت قرمز (بنابراین به نام چای بوته‌ای قرمز شناخته می‌شود) و طعمی مالتی به خود می‌گیرند.
چای رویبوس سبز نیز فرآیندی مشابه چای سبز را طی می‌کند: برگ‌ها به منظور جلوگیری از اکسید شدن، حرارت داده می‌شوند و به همان طعم تازه و سبز به مشتریان می‌رسند. مانند چای سبز معمولی، خواص چای رویبوس سبز نیز بیشتر از دیگر نوع آن است.
چای رویبوس طبیعتاً شیرین است و تلخی ندارد. طعم آن کمی آجیلی و برشته است و می‌توان رگه‌هایی از طعم عسل و کارامل را در آن تشخیص داد. چای رویبوس قرمز، دم‌کرده‌ای پرمزه است و به عنوان یک جایگزین عالی بدون کافئین برای چای سیاه محسوب می‌شود. این چای با ادویه‌های گرم مانند زنجبیل و دارچین یا با مرکبات معطر مانند پوست لیمو و پرتقال بسیار خوب ترکیب می‌شود.
شما به راحتی می‌توانید ترکیبات مختلفی از چای رویبوس با سایر گیاهان و ادویه‌ها را براساس سلیقه خود پیدا کنید. اگر علاقه‌مند به یک نوشیدنی سبک‌تر هستید، چای رویبوس سبز طعم لطیف‌تری خواهد داشت. هر نوع رویبوسی که انتخاب کنید، قطعاً لذت طعم ملایم و شیرین آن را خواهید برد.
خواص سلامتی چای رویبوس بسیار زیاد است و اکثر آنها در مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات تایید شده‌اند. در ادامه، به مرور مهمترین خواص سلامتی چای رویبوس می‌پردازیم:
آنتی‌اکسیدان قوی: چای رویبوس یک منبع غنی آنتی‌اکسیدان است. آنتی‌اکسیدان‌های اصلی آن شامل فلاونوئیدها و اسیدهای فنولیک می‌شوند. این ترکیبات شامل آسپالاتین، کریزواریول، کوئرستین، روتین، اورینتین، لوتئولین، ویتکسین، اسید کافئیک، اسید سیرینگیک، اسید فرولیک و اسید وانیلیک می‌باشند.
حاوی پلی‌فنول: یک فنجان (۱۵۰-۲۰۰ میلی‌لیتر) چای رویبوس تا ۸۰ میلی‌گرم پلی‌فنول به شما می‌دهد. نوع تخمیر نشده (سبز) چای رویبوس حتی از این ترکیبات غنی‌تر است. پلی‌فنول‌ها برای حفظ سلامتی بسیار حائز اهمیت هستند و به عنوان مکانیسمی دفاعی در برابر استرس اکسیداتیو عمل می‌کنند که می‌تواند باعث آسیب رادیکال‌های آزاد در بدن شود.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای رویبوس می‌توانند بهترین سلامت برای بدن شما را فراهم کنند و از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت کنند. استفاده منظم از چای رویبوس می‌تواند به بهبود و حفظ سلامت عمومی شما کمک کند.
استرس اکسیداتیو یکی از عوامل اصلی در بروز بیماریهای مزمن و التهاب است. مصرف چای قرمز رویبوس می‌تواند سطح آنتی‌اکسیدان‌ها در خون را به طور قابل توجهی افزایش دهد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای رویبوس با مبارزه با استرس اکسیداتیو، خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان و دیابت را کاهش می‌دهند.
در مطالعات انجام شده بر روی حیوانات، رویبوس توانست آسیب کبد و علائم التهابی (نظیر TNF-alpha، IL-1b، IL-6) را کاهش دهد. همچنین، مصرف چای و عصاره رویبوس بهبود عملکرد کبد را تسریع کرده و آنتی‌اکسیدان‌های کلیدی مانند گلوتاتیون، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز را افزایش داده است.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در رویبوس ممکن است به بهبود سلامت مغز کمک کنند. در مطالعاتی بر روی موش‌ها با جریان خون ضعیف در مغز، مصرف چای رویبوس منجر به کاهش مرگ سلول‌های مغزی و کاهش اضطراب با کاهش استرس اکسیداتیو شده است.
رویبوس قرمز یکی از محصولات آرایشی محبوب است که برای مبارزه با علائم پیری و جلوگیری از آکنه تبلیغ می‌شود. این نوع چای حاوی مقدار کمی ویتامین C و روی است و خواص تقویت کننده پوست آن احتمالاً به دلیل سطوح بالای آنتی‌اکسیدان در آن است.
پلی‌فنول‌ها می‌توانند پوست را جوان و سالم نگه دارند. آنها می‌توانند پوست را در برابر اشعه ماوراءبنفش محافظت کنند، علائم پیری زودرس را کاهش دهند و حتی ممکن است رشد سرطان پوست را متوقف کنند. در یک آزمایش بالینی، استفاده از مخلوطی از چای سیاه و رویبوس قرمز به عنوان محصول آرایشی برای یک ماه، چین و چروک‌ها را تا ۱۰ درصد کاهش داد. همچنین، در مطالعات روی حیوانات، عصاره رویبوس توانست بهبود زخم‌ها را ایجاد کند و در ۶۰ درصد موارد، از رشد تومور پوست جلوگیری کند.
مطالعات نشان می‌دهند که فلاونوئیدهای موجود در رویبوس قرمز، مانند آسپالاتین و لوتئولین، می‌توانند باعث کاهش التهاب در برخی از بیماریهای حیوانی مانند آسیب کبدی، ام اس، آسیب اندام‌ها و آسیب قلبی ناشی از سموم شوند.
در مورد مشکلات گوارشی، چای رویبوس به طور سنتی برای کمک به ناراحتی معده و درد کولیکی در نوزادان استفاده می‌شود. همچنین، در مطالعات روی حیوانات، مصرف چای رویبوس منجر به کاهش علائم کولیت، اسپاسم روده و اسهال شده است.
بسیاری از ادعاهای بهداشتی مربوط به خواص چای رویبوس تاکنون بر اساس شواهد تجربی ارائه شده‌اند.
چای رویبوس به طور سنتی در زمینه‌های زیر به عنوان یک روش درمان عاملی استفاده شده است:
- آسم و آلرژی: چای رویبوس ممکن است در کاهش علائم آسم و آلرژی مؤثر باشد.
- سردرد: مصرف چای رویبوس ممکن است به کاهش سردردها کمک کند.
- کولیک نوزاد: چای رویبوس به طور سنتی برای کمک به کاهش درد کولیک نوزادان استفاده شده است.
- اگزما و راش: تجربیات نشان می‌دهند که چای رویبوس می‌تواند در بهبود علائم اگزما و راش مؤثر باشد.
- تقویت عملکرد سیستم ایمنی: مصرف چای رویبوس ممکن است به تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کند.
- بیخوابی: چای رویبوس، به دلیل عدم وجود کافئین، ممکن است در کاهش بیخوابی مؤثر باشد.
مهم است بدانید که این ادعاها بر اساس تجربیات مردمی و استفاده سنتی است و نیاز به بررسی‌های علمی بیشتر دارند تا تأیید شوند. قبل از استفاده از هر گونه درمان، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
دیگر خواص چای رویبوس که تحت پشتیبانی شواهد علمی قرار دارند، عبارتند از:
- مواد ضد مغذی کم: چای رویبوس شامل مقادیر کمی از مواد غذایی ضد مغذی مانند اسید اگزالیک و تانن است. این مواد می‌توانند جذب مواد مغذی را کاهش دهند و بهبود وضعیت سلامتی را ایجاد کنند.
- بهبود عملکرد قلب و جلوگیری از بیماریهای قلبی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف چای رویبوس می‌تواند بهبود عملکرد قلبی را تحریک کند و از بروز بیماریهای قلبی پیشگیری کند.
- کنترل قندخون: برخی شواهد نشان می‌دهند که مصرف چای رویبوس می‌تواند در کنترل سطح قندخون مؤثر باشد و به کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مرتبط با قند خون کمک کند.
- کاهش وزن: تحقیقاتی نشان داده‌اند که مصرف چای رویبوس می‌تواند به کاهش وزن کمک کند و در رژیم‌های لاغری مؤثر باشد.
- کاهش خطر سرطان: برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف چای رویبوس می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان، مانند سرطان پستان و سرطان ریه، کمک کند. با این حال، نیاز به بررسی‌های بیشتر در این زمینه وجود دارد.
- بهبود سلامت استخوان‌ها: برخی از شواهد نشان می‌دهند که مصرف چای رویبوس می‌تواند به بهبود سلامت استخوان‌ها کمک کند و در پیشگیری از بیماریهای مرتبط با استخوان‌ها نقش داشته باشد.
خواص چای رویبوس برای کاهش وزن به شیوه‌ی زیر قابل توضیح است:
چای رویبوس، نوشیدنی‌ای کم‌کالری و طبیعی است که به طور طبیعی شیرین است، بدون افزودن شیرین‌کننده‌های اضافی مانند شکر. این نوشیدنی با تنظیم سطح قندخون و با کمک آنتی‌اکسیدان‌های بالایی که دارد، می‌تواند در تلاش برای کاهش وزن مفید باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که آسپالاتین، یک فلاونوئید که فقط در چای رویبوس یافت می‌شود، به کاهش هورمون‌های استرس که منجر به احساس گرسنگی و ذخیره چربی می‌شوند، کمک می‌کند. یک مطالعه نشان داد که چای رویبوس توانایی تأثیر بر تعادل انرژی بدن و نحوه استفاده از کربوهیدرات به عنوان منبع انرژی یا ذخیره آن به عنوان چربی را دارد، که می‌تواند در پیشگیری از چاقی مؤثر باشد. برای بهره‌برداری حداکثری از آسپالاتین، می‌توانید از رویبوس‌های سبز به جای رویبوس قرمز استفاده کنید.
همچنین، در یک آزمایش روی حیوانات، آسپالاتین موجود در چای رویبوس نشان داد که قابلیت کاهش وزن قابل توجهی را دارد. در واقع، عصاره رویبوس سبز تخمیر نشده، منجر به کاهش وزن موثر در حیوانات شد، همچنین کلسترول و تری‌گلیسیرید خون را کاهش داد و از تجمع چربی در کبد جلوگیری کرد.
با این حال، برای تأیید این خواص بیشتر، نیاز به تحقیقات بیشتر و مطالعات بالینی در انسان‌ها وجود دارد. همچنین، همواره بهتر است قبل از استفاده از هر نوع مکمل یا رژیم غذایی، با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.
در آزمایش‌های لوله‌ای، پلی‌فنول‌های چای رویبوس، از رشد و ذخیره سلول‌های چربی جلوگیری کردند. این پلی‌فنول‌ها، از طریق دو راه کاهش تجمع سلول‌های چربی عمل می‌کنند: اول، با مهار PPAR-گاما (PPAR-γ) و دوم، با فعال‌سازی AMPK.
همچنین، به جز خواص مثبت چای رویبوس، باید به عوارض محتمل مصرف بیش از حد آن نیز توجه کنیم:
سمیت کبد: بر اساس گزارش دو مورد، مصرف بیش از حد چای رویبوس ممکن است سمیت کبدی ایجاد کند. یک زن که به مدت 10 روز روزانه 1 لیتر چای رویبوس مصرف کرد، علائم سمیت کبدی نشان داد؛ شامل افزایش آنزیم‌های کبدی مانند ALT، GGT و ASP و همچنین چربی روی کبد. در مورد مورد دوم، یک مرد که مخلوطی از چای گیاهی شامل رویبوس و بوچو مصرف کرد، علائم هپاتیت حاد و نارسایی کبدی را تجربه کرد. او با قطع مصرف چای بهبود یافت. با توجه به این گزارش‌های موردی، تشخیص قطعی مشکل دشوار است، اما در این زمینه نیاز به احتیاط وجود دارد.
به طور کلی، قبل از مصرف هرگونه مکمل یا رژیم غذایی، بهتر است با متخصص یا پزشک خود مشورت کنید و از تجاوز به مقادیر مصرف پیشنهادی خودداری کنید.
آلودگی باکتریایی:
در هنگام فرآوری، چای رویبوس ممکن است با باکتری‌هایی مانند سالمونلا آلوده شود. سالمونلا یکی از عوامل اصلی مسمومیت غذایی است و می‌تواند علائمی مانند تب، گرفتگی معده، اسهال، تهوع و استفراغ را به همراه داشته باشد. بنابراین، اگر قصد خرید چای رویبوس را دارید، مهم است از یک منبع معتبر و قابل اعتماد تهیه کنید.
اثرات بر استروژن:
چای رویبوس قرمز حاوی ترکیباتی به نام فیتواستروژن (ایزوویتکسین، لوتئولین-۷-گلوکوزید و نوتوفاژین) است. این ترکیبات طبیعی، اثراتی مشابه هورمون جنسی زنانه استروژن را دارند. گفته می‌شود چای رویبوس قرمز حاوی مقادیر کمی فیتواستروژن است و در صورت عدم مصرف بیش از حد، هیچ عوارض جانبی هورمونی برای شما ایجاد نخواهد کرد.
تداخلات دارویی:
به دلیل توانایی چای رویبوس در کاهش قند خون، سطح کلسترول و فشار خون، ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد:
داروهای ضد دیابت: تیازولیدین دیون‌ها (TZDs)، سولفونیل اوره‌ها
کاهش‌دهنده کلسترول (استاتین): آتورواستاتین
فشار خون: مهارکننده‌های ACE
بهتر است زمان مصرف چای رویبوس را با داروهای فوق هماهنگ کنید. برای استفاده از خواص چای رویبوس، می‌توانید آن را در هر زمانی از روز مصرف کنید و به دلیل عدم وجود کافئین در آن، حتی در شب نیز مصرف آن هیچ ضرری ندارد. با این حال، در اواخر بعد از ظهر، که معمولاً چای سیاه مصرف می‌شود، می‌توانید به جای آن از چای رویبوس استفاده کنید.
در این زمان، مصرف کافئین موجود در چای سیاه می‌تواند به مبارزه با خستگی کمک کند. اما برخی افراد با مصرف چای سیاه حاوی قند در این زمان از روز، ممکن است با افزایش موقت کافئین و قند خون و سپس کاهش ناگهانی انرژی مواجه شوند. اگر شما جزو این دسته افراد هستید، بهتر است به جای چای سیاه، از چای رویبوس در بعد از ظهر استفاده کنید و با انرژی بیشتری وارد عصر شوید!
ارزش تغذیه‌ای چای رویبوس:
چای رویبوس حاوی مواد معدنی حیاتی از جمله کلسیم، آهن، منیزیم، روی و آلفا هیدروکسیل اسید است. همچنین، مانند بسیاری از دمنوش‌های گیاهی دیگر، رویبوس دارای سطوح بالایی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند آسپالاتین است که بهداشت سلامتی را تقویت می‌کنند. چای رویبوس دارای پلی‌فنول‌هایی است که به مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک کرده و بدن را سالم نگه می‌دارند.
اثر چای رویبوس بر انواع بیماریها:
دو مورد از اصلیترین خواص چای رویبوس، اثر آن بر دیابت و بیماریهای قلبی میباشد:
ممکن است به کنترل یا پیشگیری از دیابت کمک کند:
نوشیدن چای رویبوس ممکن است به کنترل دیابت یا جلوگیری از شروع دیابت نوع ۲ کمک کند. یک مطالعه حیوانی در توکیو در سال ۲۰۱۳ نشان داد که پلی‌فنول‌های موجود در چای رویبوس به تنظیم سطح قند خون و افزایش تحمل گلوکز در موش‌های دیابتی کمک کردند. حتی اگر چای رویبوس دیابت را درمان نکند، مصرف منظم آن می‌تواند به کاهش مقاومت به انسولین و بهبود علائم دیابت کمک کند.
به‌طور خاص، پلی‌فنول آسپالاتین باعث افزایش جذب گلوکز و سرکوب افزایش سطح گلوکز ناشتا (که می‌تواند منجر به افزایش قند خون در افراد دیابتی شود) می‌شود. در یک مطالعه بر روی موش‌ها، آسپالاتین با سطوح مشابه آنچه در چای رویبوس وجود دارد به مدت پنج هفته مصرف شد و نتایج کسب شده بسیار امیدوارکننده بودند.
چای رویبوس از سلامت قلب حمایت می‌کند و به بهبود گردش خون کمک می‌کند. این نوشیدنی حاوی فلاونوئید کریزواریول است که خاصیت گشادکننده برونش دارد، بنابراین می‌تواند فشار خون بالا را کاهش داده و جریان خون را افزایش دهد. آرامش بخش بودن چای رویبوس به باز شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن نیز به کاهش کلسترول بد و جلوگیری از تجمع پلاک عروقی کمک می‌کنند.
یک مطالعه انجام شده در کره در سال ۲۰۱۵ نشان داد که آسپالاتین، که به عنوان یک تنظیم کننده علائم دیابت شناخته می‌شود، می‌تواند در پیشگیری از بیماریهای خطرناک قلبی عروقی و حملات قلبی نیز مؤثر باشد. آسپالاتین از طریق تنظیم هورمون‌ها، خطر ابتلا به فشار خون را کاهش می‌دهد. همچنین، این پلی‌فنل می‌تواند به جلوگیری از التهاب عروق که ممکن است جریان خون به سمت قلب را محدود کند، کمک کند.
میزان مصرف چای رویبوس به عوامل مختلفی مانند سن فرد، وضعیت سلامتی و شرایط دیگر وابسته است. در حال حاضر، اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده مناسب مصرف چای رویبوس وجود ندارد.
مهم است به خاطر داشته باشید که محصولات طبیعی همواره بی‌خطر نبوده و دوز مصرف آنها مهم است. بطور حتم، باید دستورالعمل‌های موجود بر روی بسته‌بندی محصول را رعایت کرده و قبل از استفاده از آن، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
نظرات کاربران